Dogodilo se na današnji dan ...

1533– Rodjena je Elizabeta I, engleska kraljica ( od 1558. godine ), kći Henrija VIII i Ane Bolen.

1714 – Car Karlo VI potpisao je u Rahstatu sa Francuzima '' Badenski mir '' kojim je okončan rat za špansko nasledje, a Francuzima su pripali Alzas i Strazbur.

1788 – Turci su zarobili vodju srpskih dobrovoljaca Koču Andjelkovića poznatog kao Koča kapetan, sproveli ga u Tekiju i nabili na kolac.

1812 – Završena je Borodinska bitka blizu Moskve, jedna od najkrvavijih bitaka u Napoleonovim ratovima, u kojoj su Rusi pod komandom Kutuzova izgubili 44.000 vojnika, a Napoleon 50.000 i 23 generala.Nedelju dana kasnije Napoleon je ušao u Moskvu.

1813 – Prvi put je upotrebljen naziv '' Ujka Sem '' za SAD, u uvodniku njujorškog lista '' Troj Post ''...

1822 – Brazil je proglasio nezavisnost od Portugala.

1860 – Italijanski revolucionar Djuzepe Garibaldi zauzeo Napulj u ratu za oslobodjenje zemlje od Austrijanaca i ujedinjenje Italije.

1890 – Uprava varoši Beograda proterala je narodnog prosvetitelja i utopijskog socijalistu Vasu Pelagića, pod optužbom da je knjigom '' Dužnost vlade i vlasti '', koja je odmah zaplenjena, '' naneo uvredu Njegovom kraljevskom veličanstvu ''( Aleksandru Obrenoviću ). Pod pritiskom javnog mnjenja, skupština je 1891. odobrila povratak Pelagića u Srbiju...

1901 – Potpisan je Pekinški protokol kojim je okončan '' Bokserski ustanak '' u Kini.

1940 – Nemačka avijacija pod komandom Hermana Geringa počela je bombardovanje Londona.Prvog dana poginulo je više od 300 ljudi...

1963 – U Beogradu rodjen Voja Radovanović...svet je konačno mogao da odahne



izvor

Dogodilo se na današnji dan - 15. septembar


53. - Rođen je Marko Ulpije Trajan, rimski imperator, poreklom iz Španije. Vladao je od 98. do 117. godine i poslednji vodio osvajačke ratove. Pobedio je Dačane i Dakiju pretvorio u rimsku provinciju, a u Aziji od Parćana otrgao Jermeniju, ugušio ustanak u Mesopotamiji i osvojio Vavilon. Rimska imperija tada je dostigla najveći teritorijalni obim i, prema proceni istoričara, imala oko 70 miliona stanovnika. Trajan je inače mnogo gradio, naročito na Balkanu. Najpoznatije građevine: kameni most preko Dunava nedaleko od Kladova koji je vezivao Gornju Meziju (Srbija) sa Dakijom, Trajanov put na desnoj obali Dunava od Singidunuma (Beograda) do mosta, razna utvrđenja u Dakiji, Trajanov stub u Rimu na kom su u bareljefima prikazani prizori iz rata sa Dačanima i mnoge druge.
1821. - Kostarika, El Salvador, Gvatemala, Honduras i Nikaragva dobili su nezavisnost.
1853. - Antoinette Blackwell je prva žena u SAD-u koja je izabrana za ministra.
1890. - Rođena je Agata Kristi, engleska književnica, neprevaziđena u pisanju detektivskih romana: "Tajanstvena afera u Stilu", "Ubica Rodžera Akrojda", "Đavo pod suncem"...
1916. - Za vreme bitke na Somi, Britanci su preuzeli veliku ofanzivu protiv Nemačke, koristeći prvi put u istoriji tenkove. Četrdesetak primitivnih tenkova ušlo je oko milju iza neprijateljskih linija, ali su bili suviše spori da bi zadržali svoju poziciju nakon što je počela nemačka kontraofanziva. Ipak, general Douglas Haig, glavnokomandujući savezničkim snagama na Somi, video je potencijal novog oružja, te je naručio proizvodnju još stotinu tenkova.
1917. - Aleksandar Kerenski, vrhovni komadant ruske vojske, uveo je diktatorsku vladavinu, tzv. "kerenštinu", obeleženu terorizmom, diktatorskom metodom uz demagoške fraze i obmanjivanjem narodnih masa.
1938. - Džon Kob postavio je svetski rekord u postignutoj brzini automobila od 350,2 milje na čas, rekord koji je trajao samo jedan dan.
1995. - Savet bezbednosti UN produžio je za još šest meseci delimičnu suspenziju sankcija protiv Jugoslavije.

Dogodilo se na današnji dan - 16. septembar


1630. - Gradić Shawmut promenio je ime u Boston.
1810. - Otpočeo je meksički rat za nezavisnost, rat protiv 300-godišnje španske vladavine.
1823. - Rođen je srpski knez Mihailo Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu. Vladao je od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868, kad je ubijen u Košutnjaku. Zbog bune Tome Vučića Perišića, pobegao je 1842. u Austriju, gde je pomagao Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića i druge srpske pisce. Kad se njegov otac, knez Miloš Obrenović, vratio na vlast 1858, preuzeo je komandu nad vojskom, a 1861. je ustanovio narodnu vojsku od oko 50.000 ljudi i snabdeo je modernim oružjem. Iskoristio je tursko bombardovanje Beograda 1862. i posle dugih pregovora naterao je 1867. Turke da povuku garnizone iz svih srpskih gradova. Sklapao je saveze s balkanskim hrišćanima radi rušenja Otomanskog carstva - 1866. s Crnom Gorom, 1867. s Grčkom i s bugarskim revolucionarnim odborom i 1868. s Rumunijom i nastojao je da spreči pad Bosne i Hercegovine pod austrijsku vlast.
1857. - Patentirana je mašina za slaganje slova.
1861. - Zastupništvo grada Zagreba dodelilo je Vuku Karadžiću Povelju počasnog građanina, kojom su mu data "sva prava, sloboštine i koristi kao što svakom građaninu Zagreba po zakonu i starom narodnom običaju pripadaju".
1869. - Rođen je srpski arheolog Miloje Vasić, jedan od osnivača arheologije u Srbiji, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Njegovo životno delo je otkopavanje preistorijskog naselja Vinča. Na osnovu toga, postavio je tezu da podunavska kultura potiče iz Sredozemlja (egejska kultura) i prednje Azije, a ne iz nordijskih zemalja. Objavio je više od sto naučnih radova. Dela: "Preistorijska Vinča I-IV", "Arhitektura i skulptura u Dalmaciji", "Žiča i Lazarica", "Jonska kolonija Vinča".
1894. - Rođen je srpski arhitekta, istoričar umetnosti i pisac, Aleksandar Deroko, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od prvih istoriografa srpske srednjovekovne i narodne arhitekture, profesor Arhitektonskog i Filozofskog fakulteta u Beogradu. Studirao je arhitekturu u Rimu, Pragu, Brnu i Beogradu, gde je diplomirao 1926, posle čega je u Parizu kod profesora Gabrijela Mijea specijalizirao srpsku srednjovekovnu arhitekturu. Autor je niza projekata, uključujući zgradu Bogoslovskog fakulteta i Svetosavskog hrama u Beogradu i crkve u Novom Sarajevu. Dela: "Narodno neimarstvo I", "Narodno neimarstvo II", "Srednjovekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji", "Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjovekovnoj Srbiji", "Rimski spomenici u Đerdapu", "Arhitektura staroga veka", "Spomenici arhitekture IX - XVIII veka u Jugoslaviji", "Folklorna arhitektura u Jugoslaviji", "Srednjovekovni gradovi na Dunavu", "Sveta Gora", "Sa starim neimarima", "Stara seoska kuća", "Stara varoška kuća", knjiga sećanja "I ondak je letijo jeroplan nad Beogradom".
1945. - U Okinavi je zabeležen najniži vazdušni pritisak na svetu od 856 mb.
1966. - Otvorena je Metropoliten opera u Njujorku.
1977. - Umrla je operska diva Marija Kalas. Rođena u Njujorku u porodici grčkih emigranata, Kalasova je talenat za muziku pokazala veoma rano. U trinaestoj godini otišla je u Atinu, gde je učila pevanje kod soprana Elvire de Hidalgo. Prvi put se pojavila na sceni 1947. godine, u "Đakondi" u Veroni. Budući jedan od najjačih soprana, uskoro su joj se otvorila vrata raznih operskih kuća širom sveta. Privatni život Kalasove postao je glavna tema svetskih tabloida kada se razvela od svog supruga zbog grčkog brodovlasnika Aristotela Onazisa. Njena karijera krenula je nizbrdo 70-tih godina, a umrla je 1977. godine u Parizu.

Dogodilo se na današnji dan - 17. septembar


1787. - Potpisana je Ustavna povelja SAD-a na konferenciji u Filadelfiji.
1889. - Povodom 500-godišnjice Kosovske bitke, ustanovljen je Orden kneza Lazara, koji su mogli da nose samo vladar i punoletni prestolonaslednik.
1918. - Posle trodnevne uraganske ofanzive, Prva i Druga srpska armija probile su Solunski front, što je bilo odlučujuće za slom Centralnih sila u Prvom svetskom ratu - mesec i po dana potom kapitulirala je Austrougarska, a ubrzo i Nemačka. Srpske snage presekle su bugarsku vojsku i prisilile Bugarsku da 30. septembra 1918. položi oružje. Pri tom su Srbi prodirali tako brzo da je francuska komanda molila srpsku Vrhovnu komandu da uspori napredovanje, jer francuska konjica nije uspevala da drži korak sa srpskom pešadijom.
1922. - Počelo je emitovanje programa radio Moskve, u tom momentu najjače radio stanice.
1939. - Sovjetski Savez izvršio je invaziju na Poljsku u Drugom svetskom ratu.
1953. - Izvršena je prva uspešna operacija razdvajanja sijamskih blizanaca.
1964. - Bitlsima je plaćeno rekordnih (za to vreme) 150.000 dolara za održavanje koncerta u Kanzasu.
1972. - Kultni film Roberta Altmana - "M*A*S*H" - premijerno je prikazan na televiziji.
1976. - NASA je otkrila javnosti prvi spejs šatl "Enterprajz". Rad na njemu koštao je oko deset milijardi dolara, a bila je potrebna cela decenija da se završi.
1978. - U Beloj kući u Vašingtonu, egipatski predsednik Anwar el-Sadat i izraelski premijer Menachem Begin potpisali su sporazum kojim su stavili tačku na tri decenije neprijateljstava između Egipta i Izraela. Sadat i Begin su iste godine dobili zajedno i Nobelovu nagradu za mir, zbog učinjenih napora da do ovog sporazuma dođe.
1983. - Vanesa Vilijams izabrana je za prvu crnu mis Amerike.
1991. - Severna i Južna Koreja primljene su u Ujedinjene Nacije.

Dogodilo se na današnji dan - 19. septembar


1814. - Zbog nasilja i nameta Turaka, u Požeškoj nahiji izbila je Hadži-Prodanova buna. Pošto su se Srbi kod manastira Trnava - predvođeni igumanom Pajsijem i Mihailom, bratom vojvode iz Prvog srpskog ustanka Hadži-Prodana Gligorijevića - obračunali s požeškim Turcima, buna se proširila na Jagodinsku i Kragujevačku nahiju. Bunu je predvodio Hadži-Prodan, jer je Miloš Obrenović odbio vođstvo, smatrajući da je pobuna preuranjena. Miloš je, posle obećanja vezira Sulejmana-paše da će ustanicima biti oprošteno, pomogao gušenje bune, ali Turci su, poslovično, prekršili reč i pogubili oko 300 istaknutih ljudi. Na kolcu je završio i iguman Pajsije, a Hadži-Prodan je pobegao u Austriju.
1833. - Crnogorski vladika Petar II Petrović Njegoš dobio je ruski pasoš u kojem je pisalo: "Ovim se objavljuje svima i svakome ko je tome nadležan, da pokazatelj Preosvećeni Petar Petrović, Arhijerej Crnogorski, koga prati njegov sekretar Dimitrije Milaković i telohranitelji Stefan Petrović i Mihail Petrov, putuje preko Libeka, Beča, Trsta, za Crnu Goru... Kao potvrdu ovoga daje se ovaj pasoš s prilogom našeg državnog pečata. Peterburg, septembra sedmog 1833. godine." Datum je prema Julijanskom kalendaru.
1837. - Kraj Požarevca su održani prvi vojni manevri regularne srpske vojske, koji su trajali 20 dana uz učešće 1.700 vojnika.
1893. - Usvajanjem Izbornog zakona, Novi Zeland je postao prva zemlja u kojoj su žene dobile pravo glasa. Koliko je ovo bilo značajno - govori podatak da su isto pravo žene u SAD-u dobile 1912. godine, a u Engleskoj tek 1928. godine.
1914. - Nepunih mesec dana posle srpske pobede u Cerskoj bici, delovi Prve srpske armije i Šesta austrougarska armija su u Prvom svetskom ratu započeli krvav boj na Mačkovom kamenu, na planini Jagodnji u severozapadnoj Srbiji. Posle četvorodnevnih danonoćnih borbi, u kojima je poginulo oko 800 Srba i oko 1.200 neprijateljskih vojnika, brojnošću i artiljerijom nadmoćne austrougarske trupe prinudile su na povlačenje srpske snage, koje su trpele veliku oskudicu u municiji zbog kašnjenja savezničkih isporuka. Na Mačkovom kamenu u borbi prsa u prsa poginuo je i komandant Četvrtog pešadijskog puka Prvog poziva, potpukovnik Dušan Purić.
1922. - Rođen je Emil Zatopek, čehoslovački atletičar i napoznatiji maratonac. Osvojio je zlatnu Olimpijsku medalju u maratonu 1952. godine
1928. - Miki Maus prvi put se pojavio na velikom ekranu.
1941. - U selu Struganik kraj Valjeva u Drugom svetskom ratu je održan sastanak Josipa Broza i Draže Mihailovića, na kojem nije postignut dogovor o zajedničkoj borbi partizana i četnika protiv okupatora.
1955. - Argentinski predsednik Huan Domingo Peron svrgnut je u vojnom puču, nakon deset godina vlasti.
1957. - Prva podzemna nuklearna eksplozija u Las Vegasu.
1992. - Savet bezbednosti UN usvojio je Rezoluciju o isključenju Jugoslavije iz rada Generalne skupštine i osporio njeno pravo da u UN nasledi SFRJ. Klupa Jugoslavije ostala je prazna, a jugoslovenskoj misiji dozvoljeno je da ostane u Njujorku i kontaktira sa Savetom bezbednosti i drugim organima UN.
1993. - Sastanku zamenika ministara Grupe 24 zemlje u razvoju predstavnik Jugoslavije mogao je da prisustvuje samo u svojstvu posmatrača, što je bio uvod u isključenje naše zemlje iz tog tela.

Dogodilo se na današnji dan - 21. septembar


- Danas se slavi praznik Mala Gospojina ili Rođenje Presvete Bogorodice. Presveta Bogorodica rođena je u Nazaretu, od roditelja Joakima i Ane, koji su već bili stari ljudi kada su je dobili. Kako nisu imali potomstva, što se u ono vreme smatralo Božijom kaznom, danonoćno su se molili Bogu da ih obdari detetom. Ani se javio anđeo Božji i rekao da je njen vapaj došao do nebesa i da će ubrzo postati majka. Kada je Ana rodila kćer, dali su joj ime Marija, što znači visoka ili gospodareća. Ne zna se od kada se tačno praznuje dan Marijinog rođenja, ali dan njene smrti (28. avgust) - Velika Gospojina ili Uspenije Presvete Bogorodice - ustanovljen je po želji cara Mavrikija 528. godine. Vreme između Velike i Male Gospojine zove se Međudnevice. Tada žene beru međudnevičke trave: kičicu, hajdučku travu, konjski bosiljak, cvet od lipe, dren... Ovim travama leče se razne bolesti. Takođe, u tom periodu ostavljaju se i međudnevička jaja, kao najbolja za upotrebu i rasad.
1784. - Izašle su prve dnevne novine u SAD-u (Penns Packet & General Advertiser).
1792. - Proglašena je prva Francuska republika.
1846. - Rođen je srpski političar i pisac Svetozar Marković, osnivač socijalističkog pokreta u Srbiji i prvi teoretičar realizma u srpskoj literaturi. Po povratku sa studija u Švajcarskoj, gde je upoznao Karla Marksa, Nikolaja Černiševskog, Dmitrija Pisareva, pokrenuo je 1871. prvi socijalistički list na Balkanu "Radenik". Ubrzo je proteran iz Srbije i godinu dana je živeo u Novom Sadu. Po povratku je 1873. i 1874. pokrenuo listove "Javnost" i "Glas javnosti", a 1875. i list "Oslobođenje". Zbog navodne štamparske krivice, odležao je devet meseci u požarevačkom zatvoru, odakle je izašao teško bolestan. Izučavao je samoupravu i nacionalno pitanje jugoslovenskih naroda, zalažući se za federativno rešenje. Člancima "Realni pravac u nauci i životu", "Pevanje i mišljenje" i "Realnost" snažno je uticao na srpsku književnost krajem 19. veka. Političke ideje razradio je u delu "Srbija na istoku", svom najznačajnijem i najoriginalnijem spisu.
1915. - Umro je srpski arheolog i istoričar umetnosti Mihailo Valtrović, prvi profesor arheologije na Velikoj školi u Beogradu, upravnik Narodnog muzeja, osnivač Srpskog arheološkog društva, član Srpske kraljevske akademije. Pokrenuo je časopis "Starinar" i među prvima istraživao srpsku srednjovekovnu arhitekturu i umetničko-zanatlijske predmete iz srednjeg veka. Dela: "Građa za istoriju umetnosti u Srbiji", "Pogled na staru srpsku crkvenu arhitekturu".
1930. - Johann Ostermeyer patentirao je blic.
1951. - Čehoslovački atletičar Emil Zatopek postavio je rekord pretrčavši 15.000 metara za 44 minuta i 54.6 sekundi.
1964. - Malta je dobila nezavisnost od Britanije.
1973. - Jugoslavija je prekinula diplomatske odnose s Čileom, deset dana posle puča generala Augusta Pinočea izvedenog uz pomoć SAD; u puču je ubijen socijalistički predsednik Salvador Aljende.
1976. - Grupa "Wings" održala je koncert u Zagrebu.
1999. - Opozicioni Savez za promene je u Beogradu i u još dvadesetak gradova u Srbiji otpočeo svakodnevne protestne skupove, zahtevajući odlazak s vlasti jugoslovenskog predsednika Slobodana Miloševića.

Dogodilo se na današnji dan - 22. septembar


- Danas se slavi praznik Sveti Joakim i Ana. Sveti Joakim bio je sin Varpafira od kolena Judinog i potomak cara Davida, a Ana kći sveštenika Matana iz kolena Levijeva iz kojeg je i pravosveštenik Aron. Sveštenik Matan imao je tri kćeri: Mariju, Soviju i Anu. Marija se udala u Vitlejemu i rodila Salomiju, Sovija se udala takođe u Vitlejemu i rodila Jelisavetu, majku svetog Jovana Krstitelja, a Ana se udala u Nazaretu za Joakima. Pedeset godina živeli su u braku Joakim i Ana, ali bez dece. Bili su vrlo imućni, ali tihi ljudi koji su davali siromasima i hramu. Pod starost su otišli u Jerusalim u hram da prinesu žrtvu Bogu i tada ih je ukorio prvosveštenik Isahar rečima upućenim Joakimu: "Nisi dostojan da se iz tvojih ruku primi dar jer si bezdestan." Stari ljudi se mnogo ražalostiše zbog ovih reči i opet se dadoše na molitvu Bogu da i njima učini čudo kao nekada Avramu i Sari, i podari im jedno dete za utehu u starosti. Bog im posla anđela nebeskog da im objavi rođenje "kćeri preblagoslovene kojom će se bagosloviti svi narodi na zemlji i kroz koju će doći spasenje svetu". I zaista, kroz devet meseci, Ana donese na svet Svetu Devu Mariju, majku Isusa Hrista. Joakim požive 80, a Ana 79 godina.
1773. - Ubijen je srpski avanturista Šćepan Mali, poznat kao lažni car Šćepan Mali, koji je 1766. zbacio s vlasti crnogorskog mitropolita Savu uz pomoć pećkog patrijarha Vasilija (Brkić) i uspeo da se nametne Crnoj Gori za gospodara. Predstavljao se kao ruski car Petar III, koga je 1762. s prestola uklonila njegova supruga Katarina II. Represivnom merama suzbio je krvnu osvetu, nastojao je da iskoreni pljačku i otimačinu, uveo je sud, gradio puteve i počeo popis stanovništva. Zaklao ga je na spavanju sluga Grk, kog je potplatio skadarski paša.
1828. - Šaka Zulu, osnivač kraljevine Zulua u južnoj Africi, ubijen je od strane svoje polubraće, nakon što je njegova duševna bolest zapretila da dovede do propasti ovo pleme. Kada je 1816. Šaka došao na čelo plemena, ono je brojalo oko 1500 pripadnika i bilo jedno od manjih u Južnoj Africi. Međutim, zahvljujući njegovoj fantastičnoj organizaciji borbenih redova, pleme Zulu pokorilo je susedna plemena, asimilirajući njihovo stanovništvo. Kada je Šakina majka Nandu 1827. godine umrla, on je izgubio razum. U svom bolu pobio je sve trudne žene i njihove muževe u svom plemenu i zabranio da se seju usevi i pije mleko godinu dana. To je bio jedan od razloga zbog čega su se njegova polubraća pobunila i ubila ga. Nakon toga, jedan od njih - Dingan - postao je kralj.
1882. - Umrla je srpska slikarka Katarina Ivanović, prva žena član Srpskog učenog društva. Slikarstvo je učila u Pešti i Beču, jedno vreme živela u Parizu i Beogradu, potom do smrti u rodnom Stonom Beogradu (Sekešfehervar). Slikala je portrete, istorijske žanr-kompozicije i s posebnim uspehom mrtve prirode. Neke njene slike su među najboljima u srpskom klasicizmu, poput "Portreta knjeginje Perside Karađorđević", "Autoportreta", "Korpe s grožđem".
1904. - Beogradski list "Opozicija" objavio je da je ukradeno "Miroslavljevo jevanđelje", o čemu je potom vođena i rasprava u parlamentu. Dragocena knjiga čuvana je u ličnoj arhivi kralja Aleksandra Obrenovića, ubijenog u prevratu 1903. i govorilo se da je tada nestala i potom prodata van Srbije. Tek u jesen 1915, kad je srpska vlada u Prvom svetskom ratu napuštala Srbiju, prilikom pakovanja državne arhive, "Miroslavljevo jevanđelje" pronađeno je u jednom sanduku.
1980. - U Beogradu je u prisustvu 2000 delegata iz 150 zemalja otvoreno 21. zasedanje Generalne konferencije UNESKO.
1980. - Otpočeo je iransko-irački rat.
1990. - U Sremskim Karlovcima je uz učešće oko 100.000 ljudi održana centralna proslava 300-godišnjice Velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem.
1992. - Na plenarnoj sednici Generalne skupštine UN, iz rada tog tela je isključena Jugoslavija, čime je ugašeno članstvo SFRJ i odlučeno da Savezna Republika Jugoslavija podnese molbu za prijem kad se steku uslovi. Jugoslovenskoj misiji pri UN dozvoljeno je da kontaktira sa Savetom bezbednosti i drugim nadležnim telima UN radi održavanja potrebnih veza.
1999. - U Beogradu se više od 20.000 ljudi okupilo na prvom u seriji protestnih skupova u organizaciji opozicionog Saveza za promene, na kojem je zatražena ostavka predsednika Jugoslavije Slobodana Miloševića, formiranje prelazne vlade s Dragoslavom Avramovićem na čelu i održavanje slobodnih i demokratskih izbora.

Dogodilo se na današnji dan - 23. septembar


1689. - Srpski vojvoda Stojan Janković, vođa uskoka u Ravnim Kotarima u severnoj Dalmaciji, poginuo je u napadu na Turke u Duvnu. Zarobljen je u borbi s Turcima 1666. i odveden u Carigrad, odakle se posle 14 meseci izbavio bekstvom, što je opevano u srpskoj narodnoj pesmi "Ropstvo Janković Stojana", a 1686. oteo je Sinj od Turaka. Za podvige u borbama protiv Turaka, mletačke vlasti odlikovale su ga titulom kavalijera i dale mu veliko imanje u Kotarima.
1806. - Posle dve i po godine, američki istraživači Luis i Klark, vratili su se u Sent Luis sa prvog zabeleženog kopnenog puta od reke Misisipi do obale Pacifika i nazad, noseći sa sobom dragocene podatke o do tada neistraženim delovima severne Amerike. U ekspediciji je bilo 28 muškaraca i jedna žena; oni su ujedno i prvi evropski istraživači koji su kopnenim putem došli do obala Tihog okeana sa istoka.
1840. - Crnogorci su u Mljetičku na Durmitoru ubili 80 turskih vojnika i muselima gatačkog, pivskog i drobnjačkog Smail-agu Čengića, koji je pošao da kupi harač. O tom događaju spevan je herojski ep "Smrt Smail-age Čengića", pripisan Ivanu Mažuraniću, pri čemu je ignorisano svedočanstvo iz prve ruke Ljubomira Nenadovića u "Pismima iz Italije", prema kojem je autor epa Petar II Petrović Njegoš. Crnogorski vladar i vladika se u martu 1851. u Napulju požalio Nenadoviću, koji je upravo čitao "Lažnog cara Šćepana Malog": "Žao mi je, kad tako rado čitate moje stihove, što nemam ovđe pjesmu Čengića. Znam da bi vam se vrlo dopala. Dođe mi jedan, i kad sam mu je pročitao, zaciganči - daj mi, daj mi; i ja mu dadoh, a prijepis nije mi ostao."
1846. - Nemački astronom Johann Gottfried Galle otkrio je planetu Neptun iz berlinske opservatorije. Neptun je osma velika planeta po redu daljina od Sunca, koja oko Sunca obilazi na prosečnoj udaljenosti od 30 astronomskih jedinica (448,5 mil. km) po gotovo kružnoj putanji, za 164 godine i 290 dana. Po redu veličina, Neptun je treća planeta a, poređenja radi, njegov prečnik iznosi 4,15 Zemljinih prečnika (53.000 km). Neptun se može videti samo teleskopom i ima izgled male zelenkaste kružne ploče na kojoj se ne primećuju nikakve pojedinosti. Oko njega kruže dva satelita: Triton, koji je otkriven mesec dana po otkriću planete, i Nereid, otkriven 1949. godine. Godine 1989, američki "Voyager 2" bio je prva svemirska letelica koja je posetila ovu planetu.
1866. - Srpski knez Mihailo Obrenović i crnogorski knez Nikola I Petrović zaključili su ugovor o ujedinjenju Srbije i Crne Gore i savezu u ratu protiv Otomanskog carstva.
1893. - U Beogradu je stavljena u pogon prva javna električna centrala u Srbiji.
1930. - Rođen je američki muzičar Rej Čarls (Robinson). Ovaj slepi pevač višestruko je nagrađivan Gremi nagradama za pesme: "Georgia on My Mind" (1960), "Genius of Ray Charles" (1960), "Hit the Road Jack" (1961), "I Can't Stop Loving You" (1962), "Busted" (1963), "Crying Time" (1966), "Living for the City" (1975), a 1986. godine dobio je i nagradu za životno delo. Oprobao se i kao glumac u filmovima "The Blues Brothers", "Ballad in Blue" i "Limit Up".
1964. - U zgradi opere u Parizu predstavljena je nova tavanica koju je oslikao Mark Šagal, jedan od najoriginalnijih evropskih slikara, koji je rođen u Rusiji, ali je veći deo života proveo u Francuskoj. Radeći na površini od 560 kvadratnih metara, on je podelio tavanicu na koloritne zone koje je ispunio pejzažima i prikazima iz opera i baleta. Iako je bilo onih koji su Šagalov rad u operi kritikovali, većina je bila oduševljena. Godine 1966, Šagal je oslikao i dva ogromna murala u njujorškoj Metropoliten operi.

Dogodilo se na današnji dan - 2. novembar

1755. - Rođena je Marija Antoaneta, žena francuskog kralja Luja XVI i kći Marije Terezije. Narod ju je omrznuo zbog rasipničkog života i negativonog uticaja na kralja, nazvavši je "Gospođa Deficit". Pogubljena je za vreme Francuske revolucije.

1891. - Rođen je srpski klasični filolog Milan Budimir, član Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta, koji je proučavo indoevropske dijalekte u Sredozemlju. Objavljivao je i na francuskom jeziku na kojem je izdavao i časopis "Revue internationale des etudes balkaniques". Dela: "O Ilijadi i njenom pesniku", "Iz klasične i savremene aloglotije", "Problem bukve i protoslovenske domovine", "Grci i Pelasti", "Dve vrste Aristotelove tragedije", "Sa balkanskih istočnika", "Carmen arvale", "Patriculae Pelesticae".

1913. - Rođen je Bert Lankester, američki filmski glumac, veoma izražajnog registra. Za ulogu u filmu "Elmer Gantry" iz 1960. godine dobio je Oskara. Ostali filmovi: "Trapez", "Nirnberški proces", "Odavde do večnosti", "Verakruz", "Čovek koji je stvarao kišu", "Gepard", "Okršaj kod OK korala"...

1923. - Umro je srpski slikar Stevan Aleksić, majstor obnove ikonostasa srpskih crkava. Akademiju je završio u Minhenu, a slikarsku radionicu otvorio je u rodnom Aradu, u kojem je renovirao ikone i slike na svodovima crkve. Obnovio je i ikone i slike u crkvama u Temišvaru, Vukovaru, Novom Sadu, Modošu (sada Jaša Tomić), Beneševu i drugim mestima. Najznačajniji i najobimniji rad obavio je u Preobraženskoj crkvi u Pančevu - 32 ikone velikog formata, tri kompozicije iz istorije srpske crkve i 44 medaljona svetaca.

1947. - "The Spruce Goose " - najveći avion ikada napravljen - uzleteo je na svoj prvi i poslednji let. Napravljena od ljuskica omorike i brezinog drveta, ova masivna drvena letelica imala je raspon krila duži od fudbalskog terena, a konstruisana je da primi oko 700 ljudi. Stvaranje ovog aviona koštalo je neverovatna 23 miliona dolara, a produžilo se toliko da je završeno posle Drugog svetskog rata, iako je započeto još 1941. godine. Uprkos uspešnom prvom test letu, "The Spruce Goose" nikad nije ušao u masovnu proizvodnju, pre svega zbog kritika po kojima materijal od kojeg je ovaj avion napravljen ne bi mogao da izdrži veliku težinu na dugim letovima. Danas je ovaj avion izložen u avio-muzeju u Oregonu.

1948. - U najvećoj zbrci u istoriji predsedničkih izbora u SAD, demokratski kandidat Hari Truman (Harry S. Truman) pobedio je republikanca Tomasa Djuija (Thomas E. Dewey) sa samo oko dva miliona glasova više. Nekoliko dana pre objavljivanja rezultata izbora, politički analitičari i preliminarni rezultati davali su prednost guverneru Djuiju. To je otišlo toliko daleko da je "Chicago Tribune" na naslovnoj strani objavio naslov "DJUI PORAZIO TRUMANA".

1962. - Umro je srpski pisac i botaničar Stevan Jakovljević, profesor Univerziteta u Beogradu i rektor od 1945. do 1950. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Kao oficir srpske vojske, borio se u Prvom svetskom ratu, a u Drugom svetskom ratu je bio u italijanskim i nemačkim zarobljeničkim logorima. Književno ime i popularnost stekao je romanom "Srpska trilogija", koji čine "Devetsto četrnaesta", "Pod Krstom" i "Kapija slobode". Ostala dela: romani "Smena generacija", "Velika zabuna", "Likovi u senci", dela iz botanike "Studije o biljnom svetu Prespanskog jezera", "Makrofitska vegetacija Ohridskog jezera", "Sistematika lekovitog bilja".

Dogodilo se na današnji dan - 4. novembar

1873. - Rođen je Džordž Edvard Mur, jedan od vodećih predstavnika realističke filozofije u Engleskoj, protivnik idealističke tradicije u metafizici, epistemologiji i etici. Glavna dela: "Principi etike", "Pobijanje idealizma", "Neki glavni problemi filozofije"...

1908. - Umro je srpski istoričar, pisac, folklorista, pedagog i prevodilac Milan Milićević, član Srpske kraljevske akademije. Dela: istorijska - "Kneževina Srbija", "Knez Miloš u pričama", "Karađorđe u govoru i tvoru", "Pomenik znamenitih ljudi srpskog naroda novijega doba", pripovetke - "Zimnje večeri", "Letnje večeri", "Međudnevica".

1922. - Britanski arheolog Hauard Karter (Howard Carter) otkrio je grobnicu egipatskog faraona iz osamnaeste dinastije Tutankamona (14. vek p. n. e). Njegov grob pronađen je u Dolini Kraljeva, a u grobu je nađen i veliki broj raznih dragocenosti, koje se sada nalaze u muzeju u Kairu.

1924. - U Kaliforniji je legalizovan boks. Bio je zabranjen deset godina ranije.

1956. - Umro je srpski arheolog Miloje Vasić, jedan od osnivača arheologije u Srbiji, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Njegovo životno delo je otkopavanje preistorijskog naselja Vinča. Na osnovu toga, postavio je tezu po kojoj podunavska kultura potiče iz Sredozemlja (egejska kultura) i prednje Azije, a ne iz nordijskih zemalja. Objavio je više od sto naučnih radova. Dela: "Preistorijska Vinča I-IV", "Arhitektura i skulptura u Dalmaciji", "Žiča i Lazarica", "Jonska kolonija Vinča".

1979. - Iranski studenti, sledbenici Ajtolaha Homeinija, zauzeli su ambasadu SAD-a u Teheranu. Radikalni islamski fundamentalisti držali su 90 talaca. Otmičari su bili isprovocirani dozvolom da smenjeni iranski šah uđe u SAD zbog lečenja i pretili su da će ubiti taoce ako se izvede bilo kakav medicinski zahvat na šahu. Nedržavljani SAD-a, kao i žene i deca, bili su pušteni, ali je 52 talaca ostalo prepušteno na milost i nemilost iranskim otmičarima narednih 14 meseci. Predsednik Džimi Karter nije mogao da reši krizu diplomatskim putem, pa je 24. aprila 1980. godine naredio spasilačku misiju, u kojoj je osam američkih vojnika izgubilo život, a nijedan talac nije bio spasen. Tri meseca kasnije, bivši iranski šah umro je od raka u Egiptu, ali se kriza nastavila. U novembru 1980, Karter je izgubio na predsedničkim izborima od Ronalda Regana i ubrzo su počeli pregovori između SAD-a i Irana, uz alžirsko posredovanje. Na dan Reganove inauguracije, 20. januara 1981, SAD su oslobodile tri milijarde dolara vrednu zamrznutu iransku imovinu i obećale još pet milijardi dolara kao finansijsku pomoć. Nekoliko minuta pošto je Regan položio zakletvu, taoci su pušteni, čime je okončana 444-dnevna kriza.

1984. - U Nikaragvi su prvi put posle 56 godina održani slobodni izbori.

1995. - Izvršen je atentat na izraelskog premijera, 73-godišnjeg Isaka Rabina.

Dogodilo se na današnji dan - 9. novembar

1835. - Rođen je srpski kompozitor slovenačkog porekla Davorin Jenko, autor srpske himne "Bože pravde", jedan od utemeljivača srpske muzičke kulture, član Srpske kraljevske akademije, horovođa i kapelnik Narodnog pozorišta u Beogradu. Komponovao je muziku za oko 90 "komada s pevanjem". Dela: opereta "Vračara", uvertire "Kosovo", "Srpkinja", "Aleksandar", "Đido", "Milan", fantazija "Prvo doba Srbije", muzika za komade "Blago cara Radovana", "Dobrila i Milenko", "Dušan Silni", "Miloš Obrenović", "Seoba Srbalja", "Pribisav i Božana", "Za veru i slobodu", "Mladost Dositejeva", "Markova sablja", "Proslavljanje kneza Mihajla", "Knez Dobroslav", "Izbiračica", "Krvni mir", "Merima", "Divlji lovac", "Ljubavno pismo", "Četiri miliona rubalja", "Čestitam", "Potera", "Saćurica i šubara", "Vuk Branković", oko 110 horskih kompozicija, 15 crkvenih kompozicija, solo pesme.

1841. - Umro je srpski pisac Milovan Vidaković, prvi pisac romana u novoj srpskoj književnosti, čija su dela bez veće književne vrednosti, ali su imala široku čitalačku publiku, jer su budila nacionalno osećanje i ljubav prema narodnoj prošlosti. Školovao se u Irigu, Segedinu, Novom Sadu i Temišvaru i radio kao profesor u Novom Sadu. Dela: romani "Velimir i Bosiljka", "Usamljeni junoša", "Kasija carica", "Ljubomir u Jelisijumu", "Siloan i Milena".

1887. - Osnovano je prvo zanatlijsko društvo u Srbiji, a dva meseca potom počeo je da izlazi sedmičnik "Srpski zanatlija".

1904. - Prvi let avionom koji je trajao duže od pet minuta.

1956. - Francuski filozof i književnik Žan Pol Sartr odrekao se komunizma nakon upada Sovjeta u Mađarsku.

1989. - Nakon kraha socijalizma u Evropi, istočnonemačke vlasti ukinule su zabranu prelaska iz istočnog u zapadni deo i već uveče na hiljade građana se okupilo i otpočelo rušenje Berlinskog zida. Zid je izgrađen 1961. godine kao najopipljiviji simbol hladnog rata - gvozdene zavese koja je delila Evropu. Nakon izgradnje Berlinskog zida, oko 5.000 ljudi uspelo je da prebegne, ali se procenat znatno smanjivao jer je zid bio dobro čuvan. Čak 191 osoba izgubila je život pokušavajući da pređe preko zida koji je razdvajao Berlin.

1991. - Umro je Iv Montan, francuski šansonijer i glumac, bivši frizer, doker i metalski radnik. Sem na filmu, sa dosta uspeha nastupao je i kao dramski glumac u pozorištu. Filmovi: "Veštice iz Salema", "Vrata noći", "Nadnica za strah", "Heroji su umorni"...

1991. - Održan je plebiscit srpskog naroda u BiH na kojem se za ostajanje u Jugoslaviji izjasnila većina Srba - gotovo svih 1,3 miliona.

1995. - Predsednik Rusije Boris Jeljcin stavio je veto na Zakon o jednostranom ukidanju sankcija Jugoslaviji, izglasan prethodnog meseca u oba doma ruskog parlamenta.

1996. - Predsednica Republike Srpske, Biljana Plavšić, smenila je načelnika Glavnog štaba Vojske RS, generala Ratka Mladića.

Dogodilo se na današnji dan - 11. novembar

1405. - Umrla je srpska kneginja Milica, žena kneza Lazara Hrebeljanovića. Posle Kosovske bitke 1389, sklopila je mir s Turcima i upravljala Srbijom u ime maloletnog sina Stevana. Kad je on postao punoletan, zakaluđerila se, ali je i dalje znatno uticala na državne poslove, smirujući razmirice između Stevana i drugog sina Vuka. Podigla je manastir Ljubostinja na mestu gde je bila crkvica svetog Stevana, blizu dvora svog oca, koji se u narodnim pesmama pominje kao Jug Bogdan. U narodnim pesmama je zvana carica, a umrla je i sahranjena u Ljubostinji kao monahinja Evgenija.

1726. - Rođen je srpski istoričar i pisac Jovan Rajić, jedan od najučenijih kaluđera svog doba. U istorijskom spevu "Boj zmaja s orlovi" opevao je borbu Otomanskog carstva protiv Rusije i Austrije. Glavno delo, "Istorija raznih slovenskih naroda, naipače Bolgar, Horvatov i Serbov", pisao je na osnovu izvornih dokumenata. Kao prva istorija Južnih Slovena, ovo delo je, uprkos nedostacima, veoma uticalo na srpsku istorijsku nauku u prvoj polovini 19. veka.

1790. - Prvi put je donesena hrizantema u Evropu (Englesku) iz Kine.

1878. - Umro je srpski pisac i političar Stjepan Mitrov Ljubiša, koji je mnogo učinio za buđenje nacionalne svesti. Bio je samouk a pripovedanje mu je lucidno, izvorno, protkano finim humorom, s poetskim osećanjem za legendu i realističnim nervom za život zavičaja i govor ljudi. Dela: "Kanjoš Macedonović", "Pričanja Vuka Dojčevića", "Pripovijesti crnogorske i primorske".

1885. - Rođen je Džordž Paton, američki general i jedan od najistaknutijih komandanata SAD. U Prvom svetskom ratu obrazovao je američki tenkovski centar u Francuskoj kod Longra i komandovao tenkovskom brigadom u ofanzivi Meza - Argona. U Drugom svetskom ratu je komandovao zapadnom operativnom grupom pri iskrcavanju u Africi, VII armijom pri invaziji Sicilije i III armijom do kraja rata u Evropi. Istakao se kao energičan i vešt komandant po uspešnoj upotrebi operativnih oklopnih jedinica. Poginuo je u Nemačkoj 1945. godine u saobraćajnoj nesreći. Posmrtno su mu objavljeni memoari "Rat kakvog sam ga ja video".

1889. - Vašington je postao 42. država unutar SAD.

1918. - Potpisivanjem kapitulacije Nemačke u železničkom vagonu u francuskom mestu Kompijenj okončan je Prvi svetski rat, u kojem je poginulo najmanje deset miliona vojnika, a još toliko ljudi umrlo je od bolesti i gladi. Srazmerno najveće žrtve podnela je Srbija, izgubivši 26 odsto stanovništva - 400.000 vojnika i 640.000 civila.

1927. - U Parizu je potpisan jugoslovensko-francuski pakt, kao reakcija na italijansko-albanski pakt iz novembra 1926, kojim je fašistička Italija dobila protektorat nad Albanijom, što je bila prva etapa za njen prodor na Balkan. Italijanski fašistički diktator Benito Musolini sklopio je 1927. pakt i s Mađarskom da bi je okrenuo protiv Jugoslavije, pregovarao je s hrvatskim fašističkim teroristom Antom Pavelićem i komitsko-kosovsko-pravaškim grupama.

1941. - S teritorije ŠSR-a u Drugom svetskom ratu počelo je emitovanje programa radio stanice "Slobodna Jugoslavija".

1944. - Forsiranjem Dunava na sektoru Batina-Apatin u Drugom svetskom ratu je počela Batinska bitka. Jedinice Trećeg ukrajinskog fronta Crvene armije i Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije slomile su 23. novembra, posle teških borbi, nemačke snage.

1945. - Izabrana je Ustavotvorna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije. Na prvim posleratnim izborima - nad kojima su isključivu kontrolu imali komunisti, koji su monopolisali fizičku silu - pravo glasa imali su svi građani s navršenih 18 godina života, bez obzira na pol, rasu, obrazovanje, veroispovest, izuzimajući optužene za saradnju s okupatorom tokom Drugog svetskog rata.

1968. - Na plenumu udruženja univerzitetskih nastavnika i drugih naučnih radnika održanom u Beogradu, usvojen je pravilnik o osnivanju i radu Društva za razvoj i unapređenje nauke.

1975. - Angola je dobila nezavisnost od Portugala. Angola je bila portugalska kolonija još od 1575. godine, kada su Portugalci osnovali grad San Paulo de Luansda. Današnji dan praznuje se kao Dan nezavisnosti.

Dogodilo se na današnji dan - 13. novembar

1813. - Rođen je srpski pisac Petar II Petrović Njegoš, crnogorski vladar i vladika, prema većini književnih kritičara najveći srpski pesnik, čija je kruna stvaralaštva nenadmašni dramski spev "Gorski vijenac". U osnovi je refleksivno-lirski pesnik, što je uočljivo i u njegovim najvažnijim delima, iako ona imaju epsko-dramski oblik, a njegov jezgroviti stil obojen je snažnim elementima mirnog klasičnog stiha i svežinom narodne pesme. Glorifikovao je heroizam i osećanje za slobodu Crnogoraca, koje je u nacionalnom pogledu posmatrao kao deo srpskog naroda. Rade Tomov Petrović - iz porodice koja je Crnoj Gori više od jednog veka davala vladike - monaško ime dobio je po stricu, vladici i vladaru Crne Gore Petru I, poznatom i kao sveti Petar Cetinjski, koji ga je odredio za naslednika. Školovao se u Cetinjskom manastiru i u Topli kod Herceg Novog, a učitelj mu je bio i Sima Milutinović Sarajlija, koji ga je uputio u istoriju, filozofiju i književnost. Kao državnik je položio temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze i izdejstvovao veću pomoć Rusije, ali nije ostvario san da zajedno sa Srbijom oslobodi Bosnu i Hercegovinu. Takođe je podigao prvu osnovnu školu, a 1834. osnovao je štampariju. Pritisnut bolešću, umro je 1851. u 38. godini. Ostala dela: filozofski ep "Luča mikrokozma", spev "Lažni car Šćepan Mali", misaone i lirske pesme.

1868. - Umro je Đoakino Rosini, italijanski kompozitor. Komponovao je 39 opera, od kojih se do danas održalo na repertoaru samo nekoliko. Popularnost mu je najviše donela opera "Seviljski berberin". Ostale opere: "Viljem Tel", "Tankredi", "Otelo", "Semiramida"... Iz oblasti crkvene muzike ističe se kompozicija "Stabat Mater".

1871. - Rođen je srpski izdavač slovenačkog porekla Vladislav Ribnikar, osnivač lista "Politika", njen prvi direktor i glavni urednik. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu, u Parizu i Berlinu radio je kao dopisnik jednog francuskog lista, a po povratku u Srbiju, pokrenuo je "Politiku", čiji se prvi broj pojavio 25. januara 1904. Hroničari su zabeležili da je list "mirnim, ozbiljnim i odmerenim tonom" odudarao od tadašnje štampe.

1899. - Umro je srpski fotograf, grafičar i litograf Anastas Jovanović, prvi srpski fotograf, koji je 1846. postao vlasnik treće foto kamere u svetu. Kao darovitog crtača, knez Miloš Obrenović poslao ga je u Beč da studira drvorez i bakrorez, gde se upoznao i s fotografijom. Zahvaljujući njemu, sačuvani su likovi mnogih istaknutih ličnosti tog doba, ali i običnih građana i njihovih porodica. Deo njegove zaostavštine je i izvanredna "Panorama Beograda".

1921. - Premijera filma "Šeik", koji je Rudolfu Valentinu, tumaču glavne uloge, doneo slavu.

1965. - Umro je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti, stručnjak za srpsku srednjovekovnu umetnost. Bio je urednik specijalizovanog časopisa "Starinar" i prvi direktor Arheološkog instituta SANU. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog Grada. Dela: "Pregled crkvenih spomenika kroz povesnicu srpskog naroda", "La peinture serbe en Moyen age" (Srpsko slikarstvo u srednjem veku), monografije o manastirima Žiča, Ravanica, Studenica, Kalenić i Dečani.

1970. - Oko 500.000 ljudi poginulo je u najvećoj katastrofi u 20. veku koju je prouzrokovao ciklon u Istočnom Pakistanu (današnji Bangladeš).

1991. - Fudbalska reprezentacija Jugoslavije pobedila je u Beču Austriju rezultatom 2:0 i postala finalista Evropskog prvenstva u Švedskoj, ali joj je, zbog sankcija protiv Savezne Republike Jugoslavije, kasnije uskraćeno pravo da se bori za tutulu evropskog prvaka.

Dogodilo se na današnji dan - 15. novembar

1492. - Kristofor Kolumbo stavio je prvu napomenu o duvanu u svoj dnevnik. Duvan je inače tek u XVI veku prenesen iz Amerike u Evropu, a potom i na ostale kontinente.

1630. - Umro je Johan Kepler, nemački astronom, matematičar i fizičar. Sa svoja tri zakona o kretanju planeta Kepler je konačno utvrdio valjanost heliocentričnog sistema i postavio temelje novoj astronomiji. Anticipirajući infinitezimalnu metodu, izračunao je površinu i zapreminu geometrijskih tela koja do tada nisu bila proučavana.

1846. - Rođen je srpski pisac Jovan Grčić Milenko, sledbenik Branka Radičevića, romantičarski pesnik poznat kao "fruškogorski slavuj". Sebi je dodao ime Milenko, po devojci Mileni u koju je bio zaljubljen. Gimnaziju je učio u Novom Sadu, Segedinu i Požunu (Bratislava), počeo studije medicine u Beču, ali se razboleo od tuberkuloze i u 29. godini umro u rodnom Čereviću u Sremu. U lirskim pesmama, lakih melodičnih stihova, izrazio je neposredan doživljaj prirode. U osećanjima je romantičarski čedan i sentimentalan, ali je napisao i više tzv. prostih pesama, po kojima se smatra pretečom realizma u srpskoj poeziji. U Beču je 1896. objavio "Pesme". Pisao je i pripovetke i prevodio Fridriha Šilera, Johana Volfganga Getea i Hajnriha Hajnea.

1889. - Brazilski car Pedro II abdicirao je prilikom proglašenja republike.

1914. - Rođen je jugoslovenski general srpskog porekla Petar Drapšin, učesnik Španskog građanskog rata, jedan od organizatora ustanka u Drugom svetskom ratu u Hercegovini protiv nemačkih okupatora, narodni heroj. Bio je komandant 12. divizije, Šestog udarnog korpusa i Četvrte armije i Prve tenkovske armije. Vojničke sposobnosti ispoljio je naročito u oslobađanju Istre i Trsta. Krajem 1945, nesrećnim slučajem smrtno je ranjen.

1942. - U ilegalnoj štampariji u Novom Sadu, za vreme Drugog svetskog rata, štampan je prvi broj "Slobodne Vojvodine". List je kasnije štampan povremeno u Surduku, a posle sloma okupatora, počeo je da izlazi kao dnevni list u Novom Sadu. Od 1. januara 1952. naziv mu je promenjen u "Dnevnik".

1976. - Umro je srpski glumac Milivoje Živanović, prvak Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Karijeru je počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca, a zalaganjem Branislava Nušića postao je stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Kasnije je prešao u Skoplje, a 1932. ostvario je dugogodišnji san - primljen je u Narodno pozorište u Beogradu. Kad je 1947. osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište, koje je okupilo veliki deo glumačke elite, našao se u novom ansamblu. Za izuzetne glumačke kreacije dobio je niz priznanja, uključujući "Zlatnu medalju Stanislavskog", koju mu je dodelio Moskovski hudožestveni teatar na čijim je daskama često gostovao.

Dogodilo se na današnji dan - 18. novembar

1739. - Otomanskom carstvu su Beogradskim mirom, posle 21 godine pod Austrijom, ponovo pripali Beograd i sve teritorije severno od Zapadne Morave.

1786. - Rođen je Karl Marija fon Veber, nemački kompozitor, tvorac nemačke romantične opere. Komponovao je i orkestarske kompozicije, horove, kamernu muziku, kantate i dr. Vodio je opere u Pragu u i Drezdenu, a takođe je radio i u Londonu, gde je i umro. Dela: opere: "Silvana", "Eurijanta", "Ribecal" (nedovršena), "Čarobni strelac", "Oberon"...

1836. - Rođen je Čezare Lobrozo, italijanski antropolog, osnivač reakcionarne kriminalističke antropologije. Postavio je tezu urođenosti zločinačkih sklonosti i teoriju o uskoj povezanosti između genija i ludaka. Glavna dela: "Genije i ludilo" i "Genijalni čovek".

1905. - Rođen je srpski pisac i revolucionar Jovan Popović, pripadnik grupe pisaca koja je između dva svetska rata negovala socijalnu literaturu. Posle zavođenja Šestojanuarske diktature 1929, osuđen je zbog komunističke propagande. Nakon oslobođenja Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, pokrenuo je i jedno vreme uređivao "Književne novine". Dela: zbirke pesama "Hadžija večnosti", "Lasta u mitraljeskom gnezdu", "Ples nad prazninom", proza "Lica u prolazu", "Istinite legende", "Reda mora da bude", "Sremska hronika", studije i eseji "Đura Jakšić i njegovo doba", "Sterija i počeci srpske drame", "Svetozar Marković".

1915. - U Kačaničkom tesnacu na Kosovu i Metohiji srpska vojska je u Prvom svetskom ratu vodila žestoku borbu s bugarskim trupama koje su udarile s leđa i time onemogućile njeno povlačenje prema Skoplju u susret saveznicima. Premorene i desetkovane srpske trupe, pritisnute nemačkim snagama sa severa i bugarskim s juga, morale su da obustave pokret prema Skoplju i ubrzo je srpska Vrhovna komanda naredila povlačenje preko Albanije.

1935. - Grad Veliki Bečkerek menja ime u Petrograd, a 1946. u današnje ime - Zrenjanin.

1956. - Umro je srpski glumac Dobrica Milutinović, najveći srpski romantičarski pozorišni glumac izuzetnog glasa i retkog temperamenta. Kao prvak Drame nacionalnog teatra, više od pola veka je s ogromnim uspehom igrao niz uloga iz klasičnog pozorišnog repertoara i najznačajnije likove iz nacionalnog repertora. U Beograd je došao 1898. na poziv upravnika Narodnog pozorišta Branislava Nušića. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije su 1980. u saradnji sa Zlatarom Majdanpek ustanovili "Prsten Dobrice Milutinovića", nagradu za glumačko životno delo.

1978. - Članovi sekte "People's Temple", koju je predvodio Džim Džouns, izvršili su masovno samoubstvo ispijanjem cijanida. Opšti bilans je bio 913 mrtvih ljudi, među kojima i 276 dece.

1991. - Sobranje Makedonije usvojilo je Ustav koji je tu bivšu jugoslovensku republiku označio kao nezavisnu državu u postojećim administrativnim granicama. Od 120 poslanika za Ustav su glasala 92.

Dogodilo se na današnji dan - 20. novembar


1847. - Umro je srpski pisac, prevodilac i glumac Joakim Vujić, otac srpskog pozorišta. Gimnaziju je učio u Kaloči i Segedinu, licej i prava u Požunu (Bratislava), dosta je putovao učeći strane jezike. Prva "teatralna predstavlenija" priredio je u Pešti, Baji i Segedinu između 1813. i 1815, a u Zemunu 1823. U Srbiji je s prekidima boravio od 1833. do smrti, a u Kragujevcu i Beogradu je, kao "knjaževsko-serbskog teatra direktor", osnovao 1834. i 1836. prve pozorišne trupe. Bio je protivnik jezičke reforme Vuka Karadžića. Napisao je "Putešestvija" i 21 dramsko delo, uključujući "Kreštalicu", "Fernanda i Jariku" i "Ljubovnaju zavist čerez jedne cipele".
1863. - Rođen je srpski pisac Bogdan Popović, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača "Srpskog književnog glasnika" i tvorac "beogradskog književnog stila". Važio je za velikog arbitra u estetici i znatno je uticao na evropeizaciju srpske književnosti uoči Prvog svetskog rata. Objavio je "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i umetnosti.
1914. - Na Vrapčem brdu kod Lazarevca u Prvom svetskom ratu u Kolubarskoj bici poginuo je srpski oficir Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Predvodio je 5. aprila 1903. demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića i potom morao da emigrira. Posle Majskog prevrata, osnivački kongres Srpske Socijaldemokratske partije proglasio je u avgustu 1903. partijskim organom "Narodne novine", koje je uređivao Dimitrije Tucović. Diplomirao je prava u Beogradu 1906, sekretar partije postao je 1908, a teorijski časopis "Borba" pokrenuo je 1910. Na Međunarodnom kongresu socijalista u Kopenhagenu 1910. održao je značajan govor o austrougarskoj aneksiji Bosne i Hercegovine, ukazavši na pogrešan stav austrijskih socijalista u nacionalnom pitanju i odneo ubedljivu pobedu u polemici s jednim od vođa socijalističke partije Austrije, Karlom Renerom (Renner), austrijskim kancelarom posle Prvog svetskog rata. Objavio je oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Bio je pacifista i vatreni protivnik rata, ali se kao rodoljub borio u oslobodilačkim ratovima Srbije. Dela: "Zakonsko osiguranje radnika", "Srbija i Albanija", "Zakon o radnjama i socijalna demokratija", "U izbornu borbu!", "Za socijalnu politiku", "Socijal-demokratski agitator", "Porezi - jedna žalosna glava u politici srpske buržoazije", "Jedinstvo pokreta".
1945. - Počelo je suđenje za ratne zločine u Ninbergu.
1947. - U Vestminsterskoj opatiji u Londonu venčali su se britanska princeza Elizabeta i njen dalji rođak Filip Mauntbaten, bivši princ od Grčke i Danske, koji se odrekao svojih titula kako bi se oženio engleskom princezom. Princezi Elizabeti, naslednici engleskog prestola, bila je 21 godina. Filip Mauntbaten imao je 26 godina i u Drugom svetskom ratu se borio kao britanski pomorski oficir, zbog čega je dobio titulu vojvode od Edinburga veče uoči venčanja sa Elizabetom. Ovo venčanje diglo je duh Britancima suočenim sa ekonomskim poteškoćama u posleratnom periodu. Godine 1952, nakon smrti kralja Džordža VI, Elizabeta je postala nova britanska kraljica, a Filip je okončao svoju pomorsku karijeru kako bi se koncentrisao na nove dužnosti koje je imao kao pratilac britanske kraljice. Tokom svog braka, oni su dobili četvoro dece, prinčeve Čarlsa, Endrjua i Edvarda i princezu Anu.
1975. - Umro je Francisko Franko, španski diktator. Franko je rođen 1892. godine. Sa svojom fašističkom organizacijom, uz pomoć nemačkih nacista i italijanskih fašista, otpočeo je građanski rat (1936-1939), srušio legalni demokratski republikanski poredak i uveo fašističku diktaturu. Od tada na čelu Španije kao apsolutni diktator stoji Franko "kaudiljo" ("vođa kraljevine Španije").

Dogodilo se na današnji dan - 21. novembar

- Danas je praznik Sabor svetog arhangela Mihaila - Aranđelovdan. Sv. Arhanđel Mihailo, poznat kao Aranđelovdan, jedna je od najčešćih srpskih krsnih slava, zaštitnik srpske kraljevske loze Nemanjića. Ovaj starešina anđela (vesnika) Božijih najčešće je predstavljan s terazijama, jer se veruje da on deli duše na pravedne i grešne. Od davnina su ljudi praznovali anđele Božije, ali se to često izmetalo u njihovo obožavanje. Jeretici su ih ponekad tumačili kao bogove ili ih smatrali stvoriteljima čitavog vidljivog sveta. Na četiri-pet godina pre Prvog vaseljenskog sabora, održan je Laodikijski pomesni sabor i tada je 35. pravilom ustanovljeno ispravno poštovanje anđela. U vreme rimskog pape Silvestera i aleksandrijskog patrijarha Aleksandra, ustanovljen je ovaj praznik arhistratiga Mihaila i pročih sila nebesnih u novembru. Zašto baš u novembru? Novembar je zapravo deveti mesec od meseca marta koji se smatra trenutkom stvaranja sveta. A deveti mesec posle marta uzet je zbog devet anđeoskih činova koji su najpre stvoreni. Sveti Dionisije Areopagit, učenik apostola Pavla, opisao je ovih devet činova u knjizi "O nebesnoj Jerarhiji". U toj strogoj anđelskoj hijerarhiji, vojvoda anđelske vojske je arhistratih Mihail, jer je svojim delovanjem spasao mnoge anđele otpale od Boga, koje je Lucifer povukao sobom u propast. Među anđelima vlada savršena jednodušnost i stroga hijerarhija u poslušnosti nižih činova višim, a svih ukupno svetoj Božijoj volji. Arhistratig Mihailo smatra se živim svetiteljem.

1783. - Pilstre de Rozier i markiz d'Arlandes su prvi ljudi koji su leteli balonom.

1832. - Rođen je srpski arhimandrit i istoričar Nićifor Dučić, predsednik Srpskog učenog društva. Bogosloviju je završio u Beogradu, a opštu istoriju, geografiju i filozofiju studirao je na Sorboni. Učestvovao je u Hercegovačkom ustanku Luke Vukalovića 1861. i 1862, potom prebegao u Crnu Goru a 1868. prešao u Srbiju. Bio je vođa dobrovoljačkih četa u srpsko-turskom ratu od 1876. do 1878, predsednik Vrhovnog suda Srbije i poslanik. Svu imovinu je ostavio u dobrotvorne svrhe - u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti postoji njegov fond za nagrađivanje istorijskih dela. Kao sledbenik Vuka Karadžića u "Srpsko-dalmatinskom mozaiku", štampao je radove Vukovom reformisanom azbukom.

1837. - Tomas Moris (Thomas Morris) iz Australije postavio je rekord preskočivši konopac 22.806 puta.

1844. - Rođen je srpski lekar, pisac i političar Vladan Đorđević, član Srpske kraljevske akademije, osnivač Srpskog lekarskog društva i Srpskog društva Crvenog krsta. U vreme kralja Milana Obrenovića, bio je ministar i premijer, ali je emigrirao posle veridbe kralja Aleksandra Obrenovića s dvorskom damom Dragom Mašin. Napisao je više dela iz srpske istorije, romana, putopisa i pripovedaka.

1869. - Rođen je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u 20. veku. U Londonu je u Drugom svetskom ratu 1942. i 1943. bio predsednik emigrantske jugoslovenske vlade, a posle rata je u odsustvu osuđen na 20 godina robije na procesu Draži Mihailoviću. U svetu je bio izuzetno cenjen i smatran jednim od najvećih svetskih autoriteta u teoriji ustavnog prava, što ilustruje i podatak da mu je francuski predsednik Šarl de Gol poslao Nacrt ustava Pete republike, zamolivši ga da ga prouči i oceni. Umro je 1958. u emigraciji u Velikoj Britaniji. Napisao je mnoštvo studija i rasprava. Dela: "O suverenosti", "O državi" (Osnovi jedne pravne teorije o državi), "Ustavobranitelji i njihova vlada", "Svetozar Marković", "Makijaveli", "Druga vlada Miloša i Mihaila", "Vlada Milana Obrenovića", "Ustavno pravo Kraljevine Srbije", "Ustavno pravo Kraljevine SHS", "Vođe Francuske revolucije".

1871. - Moses Gale patentirao je upaljač.

1877. - Tomas Edison došao je do svog prvog otkrića - fonografa, mašine za beleženje i reprodukciju zvuka.

1902. - Rođen je srpski slikar Marko Čelebonović, učesnik Pokreta otpora u Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Potom je bio profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, diplomata, generalni sekretar Saveza likovnih umetnika Jugoslavije i doživotni predsednik Međunarodnog udruženja likovnih umetnika. Bio je član likovnih grupa "Oblik" i "Dvanaestorica". Snažno je uticao na generacije mlađih slikara.

1916. - Umro je Franc Josip I, hrvatsko-ugarski kralj i car Austrougarske Monarhije. On je poslednji predstavnik feudalno-apsolutističkih težnji u Evropi, nosilac ideje o pangermanskoj ulozi Austrije, protagonist politike nacionalnog ugnjetavanja i žestok neprijatelj slovenskih naroda.

1980. - Džon Lenon i Joko Ono napravili su svojevrsni skandal pozirajući nagi fotografu Alenu Tanenbaumu.

1981. - Umro je srpski pisac i istoričar umetnosti i književnosti Milan Kašanin, pre Drugog svetskog rata direktor Narodnog muzeja u Beogradu i Muzeja kneza Pavla, a posle rata Galerije fresaka. Pripovetkama "Jutarnja i bdenja" i "Zaljubljenici" u srpsku literaturu je uneo atmosferu vojvođanske palanke, romanom "Pijana zemlja" naslikao je potresnu priču o raspadanju porodice, a studijom "Srpska književnost u srednjem veku" posegao ka korenima srpske književne baštine. Ostala dela: pripovetka "U senci slave", roman "Trokošuljnik", kritike "Savremeni beogradski umetnici", "Pronađene stvari", "Umetničke kritike", "Priviđenja", eseji "Sudbine i ljudi", dela iz istorije umetnosti "Kamena otkrića", "Srpska umetnost u Vojvodini", "Dva veka srpskog slikarstva", "Umetnost i umetnici", "L'art yougoslave".

Dogodilo se na današnji dan - 23. novembar

1852. - Otomansko carstvo počelo je rat protiv Crne Gore, da bi kaznilo Crnogorce zbog pomoći Hercegovcima u borbi protiv Turaka i sprečilo Crnu Goru da postane kneževina s knezom Danilom Petrovićem na čelu. Posle odbijanja Crne Gore da se preda, Turci su krenuli ka Cetinju sa 25.000 vojnika u nameri da razbiju crnogorsku vojsku od oko 9.000 vojnika, ali su se povukli posle intervencije evropskih sila - Rusija i Austrija izdejstvovale su prekid borbi u februaru 1853. Iz rata je Crna Gora, mada materijalno iscrpljena, izašla moralno ojačana, a nezavisnost je izborila i uspostavila granice prema Otomanskom carstvu posle pobede nad turskom vojskom u bici na Grahovu 1858.

1853. - Umro je srpski lekar i kulturni radnik Jovan Stejić, koji je u duhu racionalizma 18. veka gajio kult razuma i propovedao etiku vrline, rada i dužnosti. Studirao je u Pešti i Beču i potom bio lekar u Šapcu, Kragujevcu i Valjevu. Posle štampanja jedne knjige u kojoj se služio novim pravopisom Vuka Karadžića, sukobio se s knezom Milošem Obrenovićem i otišao iz Srbije. Po povratku 1840, postavljen je za načelnika saniteta, zatim za sekretara Državnog saveta. U filozofskim spisima napadao je verski fanatizam. Napisao je stručnu kritiku Vukovog prevoda "Novog zaveta".

1855. - Rođen je srpski pisac Stevan Sremac, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najistaknutijih realista u srpskoj književnosti. Pisao je duhovite pripovetke iz provincijskog života u kojem je našao starinsku atmosferu, poetsku nežnost, humorističke zaplete, a pod naslovom "Iz knjiga starostavnih" izdao je poetizovane pripovetke iz narodne istorije. Ostala dela: drame "Ivkova slava", "Zona Zamfirova", romani "Pop Ćira i pop Spira", "Vukadin", politička satira "Luminacija na selu".

1859. - U siromašnoj irskoj porodici rođen je odmetnik sa divljeg zapada poznat kao Billy the Kid. Smatra se da je, pre nego što je poginuo u 21. godini, ubio oko 27 ljudi.

1863. - Patentiran je postupak za pravljenje fotografija u boji.

1881. - Rođena je srpska književnica Milica Janković, koja je slikarsku školu završila u Beogradu, gde je bila nastavnik crtanja. Dela: zbirka pripovedaka "Ispovesti", romani "Pre sreće", "Plava gospođa".

1903. - Jedan od najboljih pevača svoga vremena, Enriko Karuzo, italijanski operski pevač, debitovao je u operi "Rigoleto" pred američkom publikom u Njujorku.

1909. - Rođen je jugoslovenski revolucionar i političar srpskog porekla Aleksandar Marko Ranković, potpredsednik SFRJ i član najužeg rukovodstva vladajućeg Saveza komunista Jugoslavije do smenjivanja sa svih funkcija 1966. Posle zavođenja Šestojanuarske diktature 1929, osuđen je na šest godina robije zbog ilegalne komunističke aktivnosti, a 1940. je postao član Politbiroa Komunističke partije Jugoslavije. U Drugom svetskom ratu je rukovodio pripremama za ustanak protiv okupatorske nemačke vojske i nacistička policija Gestapoa uhapsila ga je u Beogradu krajem jula 1941. Posle hapšenja je zverski mučen i potom prebačen u bolnicu radi lečenja, gde je držan pod stražom, ali je oslobođen smelom akcijom beogradskih skojevaca. Kao organizacioni sekretar KPJ i član Vrhovnog štaba partizanskih jedinica, osnovao je 1944. službu bezbednosti pod nazivom Odeljenje za zaštitu naroda (OZNA). Posle rata je bio ministar unutrašnjih poslova i potpredsednik savezne vlade. Na Četvrtom plenumu Centralnog komiteta SKJ 1966. na Brionima, jugoslovenski predsednik Josip Broz optužio ga je za zloupotrebe Službe državne bezbednosti i "grupašku i antipartijsku delatnost". U skladu s komunističkom praksom političkih obračuna, iskonstruisane optužbe su prihvaćene, iako nisu bile potkrepljene uverljivim dokazima, pa je Ranković smenjen sa svih funkcija. Njegova sahrana 1983. u Beogradu, kojoj je prisustvovalo više od 100.000 ljudi, veoma je uznemirila komunističko rukovodstvo Jugoslavije, koje je u tome videlo znak buđenja "srpskog nacionalizma".

1988. - Poznati hokejaš Vejn Gretski postigao je svoj 600. gol u NHL ligi.

Dogodilo se na današnji dan - 24. novembar

- Danas je praznik Sveti mučenik Stefan Dečanski, kralj srpski - Sveti Mrata. Stefan Dečanski Nemanjić, sin je kralja Milutina, pod čijom je vladavinom Srbija osigurala premoć na Balkanskom poluostrvu. Posle očeve smrti, u borbi za presto nadvladao je brata Konstantina i rođaka Vladislava, sina kralja Dragutina, i krunisan je 1322. u manastiru Žiča. Prethodno je, posle pokušaja da zbaci oca, delimično oslepljen i proteran u Carigrad. Pri oslepljenju, javio mu se sveti Nikola u hramu na Ovčem polju i obećao da će mu vratiti vid. Proveo je pet godina u Carigradu kao zatočenik u manstiru Svedržitelja (Pantokratora). Svojom mudrošću i trpeljivošću, podvigom i blagodušnošću izazvao je divljenje i monaha i celog Carigrada. Kada je prošlo pet godina, sveti Nikola čudotvorno je vratio vid oslepelom kralju Stefanu, koji je odmah zatim podigao hram Visoki Dečani po kojem je i nazvan Dečanski. Pobedio je 1329. vojsku bosanskih feudalaca, a kad su Bugarska i Romeja (Vizantija) sklopile vojni savez protiv Srbije, ne čekajući napad potukao je Bugare kod Velbužda 1330. i osigurao prevlast nad Makedonijom, što je učvrstilo Srbiju kao najmoćniju silu na Balkanu. Kad je pod uticajem druge žene nameravao da presto ostavi sinu iz drugog braka, prvorođeni sin Dušan ga je zbacio i zatvorio u grad Zvečan, gde je zadavljen na današnji dan 1336. godine. Sa svetim Savom i svetim knezom Lazarom, sveti Stefan čini trojstvo najmudrijih, najpožrtvovanijih i najblagodarnijih ličnosti i svetitelja koje je dao srpski narod.

1632. - Rođen je Baruh Spinoza, holandski filozof, materijalist. Polazeći od Dekarta, izgradio je racionalistički monističko-materijalistički, ali metafizički filozofski sistem. Znatno je uticao na kasniji francuski materijalizam. Dela: "Etika", "Teološko-politički traktat" i "Traktat o usavršavanju intelekta".

1859. - Objavljeno je delo slavnog engleskog prirodnjaka i fiziologa Čarlsa Darvina, "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja", u kojem naučnik razjašnjava proces evolucije živog sveta i posledice tog procesa.

1941. - U Drugom svetskom ratu počela je nemačka ofanziva na Užice. Odstupnicu glavnine partizanskih snaga branio je Radnički bataljon i u neravnopravnoj borbi; pet dana kasnije je na brdu Kadinjača, 14 kilometara zapadno od Užica, poginulo 180 branilaca.

1963. - U 12:20 posle podne, u podrumu policijske stanice u Dalasu, Džek Rubi ubio je Harvija Li Osvalda, navodnog atentatora na predsednik Kenedija. Ubistvo je igrom slučaja uživo prenošeno na televiziji.

1989. - Raspuštena je komunistička partija Čehoslovačke.

1980. - Probijena je leva cev tunela "Vračar" novog železničkog čvora u Beogradu. Tunel dug 3.504 metara građen je četiri godine i dva dana.

1996. - Sud je poništio rezultate lokalnih izbora, prema kojima je opoziciona koalicija "Zajedno" osvojila većinu u Skupštini Beograda.

Dogodilo se na današnji dan - 25. novembar

- Danas je praznik Sveti Jovan Milostivi. Ovaj svetitelj rođen je na Kipru u kneževskoj porodici i od detinjstva je vaspitavan kao hrišćanin. Imao je porodicu, ali su mu rano umrli i žena i deca i on je ostao sam. Čuven zbog milosrđa i blagočestivosti, Jovan je izabran za patrijarha aleksandrijskog u vreme cara Iraklija i upravljao je Crkvom deset godina kao istinski pastir, čuvajući je od neznabožaca i jeretika. Bio je uzor krotkosti, milosrđa i čovekoljublja i govorio je: "Ako želiš blagorodstva, ne traži ga u krvi nego u dobrodetelji, jer je to pravo blagorodstvo." Milosrđe i dobrota bile su glavne odlike njegove ličnosti, pa je mislio da Bog ne može poslušati njega ako on ne posluša i ne pomogne ubogima i nevoljnima. Kada su Persijanci krenuli na Misir, patrijarh je otplovio na Kipar, ali se usput razboleo i u svom rodnom mestu na Kipru preminuo 620. godine. Njegove mošti prenesene su najpre u Carigrad, potom u Budimpeštu i najzad u Presburg.

1826. - Rođen je srpski pisac Jovan Đorđević, osnivač Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i jedan od osnivača Narodnog pozorišta u Beogradu, profesor istorije na Velikoj školi u Beogradu. Kratko je bio i ministar prosvete. Objavio je "Opštu istoriju" i više prevoda, naročito za pozorište. Napisao je alegoriju "Markova sablja", iz koje je pesma "Bože pravde", za koju je muziku komponovao Davorin Jenko, postala srpska himna.

1877. - Izbila je Topolska buna kad su Lepenički i Jasenički bataljon odbili da polože zakletvu i pođu na granicu uoči drugog srpsko-turskog rata. Pobunjenici su s vodnikom Milovanom Žižićem na čelu krenuli u Topolu da bi svrgli dinastiju Obrenović i doveli na vlast princa Petra Karađorđevića. Knez Milan Obrenović poslao je vojsku koja je brzo ugušila bunu, pri čemu je 70 učesnika optuženo za veleizdaju, a 23 osuđeno na smrt.

1914. - Umro je srpski kompozitor slovenačkog porekla Davorin Jenko, autor srpske himne "Bože pravde", član Srpske kraljevske akademije, horovođa i kapelnik Narodnog pozorišta u Beogradu. Komponovao je muziku za oko 90 "komada s pevanjem". Dela: opereta "Vračara", uvertire "Kosovo", "Srpkinja", "Aleksandar", "Đido", "Milan", fantazija "Prvo Doba Srbije", muzika za komade "Blago cara Radovana", "Dobrila i Milenko", "Dušan Silni", "Miloš Obrenović", "Seoba Srbalja", "Pribisav i Božana", "Za veru i slobodu", "Mladost Dositejeva", "Markova sablja", "Proslavljanje kneza Mihajla", "Knez Dobroslav", "Izbiračica", "Krvni mir", "Merima", "Divlji lovac", "Ljubavno pismo", "Četiri miliona rubalja", "Čestitam", "Potera", "Saćurica i šubara", "Vuk Branković", oko 110 horskih kompozicija, 15 crkvenih kompozicija, solo pesme.

1915. - Vrhovna komanda srpske vojske je u Prvom svetskom ratu izdala zapovest o odstupanju preko Crne Gore i Albanije u kojoj je pisalo: "Kapitulacija bi bila najgore rešenje, jer se njome gubi država, a naši saveznici bi nas sasvim napustili." Prilikom povlačenja srpskih vojnika praćenih izbeglicama, povlačenju jedinstvenom u istoriji ratovanja, život je izgubilo više od 240.000 ljudi. Na ostrvo Krf stiglo je 135.000 vojnika, a u Bizertu oko 12.000, od kojih je ponovo formirana srpska armija koja je 1918. oslobodila okupiranu zemlju.

1996. - U Beogradu je demonstriralo više od 100.000 ljudi zbog sudskog poništenja pobede opozicione koalicije "Zajedno" na lokalnim izborima.

Dogodilo se na današnji dan - 28. novembar

1757. - Rođen je Vilijam Blejk, engleski pesnik, slikar i graver. U slikarstvu i poeziji bio je vizionar, mistik i simbolist. Zahvaljujući graverskoj veštini, Blejk je svoje knjige ukrašavao sam, te je njihov tiraž bio prilično neznatan. Možda je delom i stoga Blejk ostao gotovo anoniman pesnik sve do Bodlera, tj. simbolizma, iako je živeo i stvarao u u doba predromantizma i romantizma. Blejk je, osim toga, i jedan od retkih književnika od antike do današnjih dana koji je konstruisao vlastiti mitološki sistem sa mnoštvom likova i arhetipskih predstava čije je simbolika izuzetno složena, ali nezaobilazna u tumačenju Blejkove poezije. Književni opus ovog engleskog pesnika osobenjaka obuhvata korpus "Proročkih knjiga" ("Venčanje neba i pakla", "Jurusalim", "Tri zoa"...), "Pesme iskustva" i "Pesme nevinosti", kao i knjige aforizama. Poznatije pesme: "Vrt ljubavi", "Tigar", "Crkvicu videh svu od zlata", "Otrovno drvo"...

1820. - Rođen je Fridrih Engels, najprisniji prijatelj i saradnik Karla Marksa, sa kojim je osnovao naučni socijalizam (marksizam).

1829. - Rođen je Anton Grigorijevič Rubinštajn, ruski klavirski virtuoz i kompozitor, osnivač Petrogradskog konzervatorijuma. Kao kompozitor pripadao je tzv. kosmopolitskom pravcu, nasuprot "ruskoj petorci". Komponovao je solo pesme, opere, klavirske kompozicije...

1878. - Umro je srpski pisac i slikar Đura Jakšić, najizrazitiji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti i jedan od najdarovitijih srpskih slikara 19. veka. Pisao je lirsku, rodoljubivu, satiričnu, socijalnu i epsku poeziju. Slikarstvo je učio u Segedinu, Temišvaru, Pešti, Velikom Bečkereku (Zrenjanin), Beču i Minhenu. Potom je bio učitelj u mnogim mestima u Srbiji i predavao crtanje u Kragujevcu, Požarevcu i Jagodini. Nemirnog, slobodljubivog i buntovnog duha, često je proganjan i otpuštan iz službe. Strastan, plahovite mašte i plamenih emocija, buntovan i slobodoljubiv, pisao je s romantičarskim patosom pesme o slobodi i stihovane lirske ispovesti. Pesme "Na Liparu", "Ponoć", "Mila", "Padajte braćo", "Otadžbina", "Ja sam stena", "Noć u Gornjaku", "Padajte braćo" - spadaju u sam vrh srpske romantičarske poezije. Napisao je i drame u stihovima "Seoba Srbalja", "Jelisaveta, knjeginja crnogorska" i "Stanoje Glavaš" i oko 40 pripovedaka.

1919. - Rođena Amerikanka, lejdi Nensi Astor, postala je prva žena koja je ušla u britanski parlament.

1975. - Postavljeni su poslednji metri pruge Beograd-Bar. Više od veka ona je bila u strateškom, ekonomskom i graditeljskom programu Srbije i Crne Gore, ali je gradnja počela 1952, a radovi su intenzivirani tek 1968. Više od 27 odsto pruge prolazi kroz tunele i ide preko vijadukata i mostova. Pruga koja ima 254 tunela i 234 mosta većim delom (301 kilometar) prolazi kroz Srbiju, a 175 kilometara kroz Crnu Goru.

1996. - General Ratko Mladić napustio je najvišu komandnu dužnost u Vojsci Republike Srpske.

Dogodilo se na današnji dan - 29. novembar

- Danas je praznik Sveti apostol i jevanđelist Matej. Bio je carinik i sakupljač poreza, ali na prvi poziv Gospoda u Kapernaumu, Matej je krenuo prilježno i punim srcem za Hristom. Napisao je Jevanđelje na jevrejskom jeziku i ono je, prevedeno na grčki, došlo i do nas. Po silasku Svetoga duha, apostol Matej je propovedao Jevanđelje po Etiopiji, Partiji i Mideji. U Etiopiji je postavio za episkopa nekog Platona, a zatim se povukao u molitvenu samoću. Krstio je ženu i sina kneza te zemlje i knez naredi vojnicima da ga dovedu na sud. Vojnici nikad nisu uspevali da vide jevanđelistu, iako su mu čuli glas, pa najzad sam knez odluči da ga uhvati. Mučio ga je paleći mu vatru na grudima i svetitelj najzad, pomolivši se Bogu, izdahnu. Knez je naredio da Matejevo telo u olovnom sanduku bace u more, ali se Matej čudotvorno javio episkopu Platonu i rekao mu gde da nađe njegovo telo. Videvši sva ova čudesa, knez se najzad krstio i primio ime Mateja, napustivši sva svoja zemaljska dobra, a kada je postao i episkop, bogougodno je služio Crkvi do kraja svog života.

1812. - Povlačeći se ispred Kutuzova, Napoleon je veštim manevrom odvratio Čičagovljevu pažnju južno od Borisova, izvršio glavni prelaz sa ostacima svoje armije preko reke Berezina i nastavio povlačenje prema Vilni.

1854. - Umro je srpski pisac, državnik, diplomata i vojskovođa, prota Mateja Nenadović, predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta - prve srpske vlade. Sa stricem Jakovom pokrenuo je Prvi srpski ustanak u valjevskoj i šabačkoj nahiji i komandovao je delom ustaničkih snaga 1806. u boju na Mišaru u kojem su Turci potučeni do nogu. Kao prvi diplomata obnovljene Srbije, u Petrogradu je pokušao da uspostavi diplomatske odnose s Rusijom i zainteresuje rusku vladu za podršku i pomoć; igrao je važnu ulogu u pregovorima s Turcima. Posle Drugog srpskog ustanka, postao je valjevski knez, ali je penzionisan zbog nesuglasica s knezom Milošem Obrenovićem, a zbog sukoba s knezom Mihailom Obrenovićem 1840. je prognan. Vratio se 1842, kad su Obrenovići pali s vlasti, i postao državni savetnik. Njegovi "Memoari", jedno od najboljih memoarskih dela srpske književnosti, puni su dragocenih podataka o događajima i ljudima u vreme Prvog srpskog ustanka.

1918. - Kralj Crne Gore Nikola I Petrović svrgnut je s prestola i njegova kraljevina se ujedinila sa Srbijom.

1922. - Rođen je srpski pisac Dušan Radović, jedinstvena medijska ličnost srpske kulture i vrstan dečji pisac. Radio je u listovima "Zmaj", "Pionir", "Kekec" i "Poletarac" i bio urednik dečjih redakcija Radija i Televizije Beograd. U široj javnosti posebno je upamćen po radio-emisiji Studija B "Beograde, dobro jutro", kojom je od 1976. do smrti 1984. budio Beograđane obiljem satiričnih doskočica, duhovitih komentara i ljupkog humora, obeleženih autentičnom mudrošću, pri čemu je prekinuo s lažnom didaktikom i decu je uvek tretirao kao ozbiljnu i zrelu publiku. Kratkim duhovitim replikama je s puno pažnje, takta i ljubavi otkrivao vrline i slabosti sugrađana. Dela: zbirke pesama "Poštovana deco", "Smešne reči", "Vukova azbuka", "Pričam ti priču", "Ponedeljak", "Utorak", "Sreda, "Četvrtak", dramska dela "Kapetan Džon Piplfoks", "Tužibaba", "Če" (s Matijom Bećkovićem), aforizmi "Beograde, dobro jutro", TV serija "Na slovo, na slovo".

1924. - U Briselu je umro Đakomo Pučini, italijanski kompozitor opera koje su osvojile svet: "Toska", "Madam Baterflaj", "Devojka sa Zapada", "Turandot"... Najistaknutiji je predstavnik verizma u italijanskoj muzici. Komponovao je i koncertne kompozicije, ali sa mnogo manje uspeha.

1941. - Na brdu Kadinjača kod Užica u Drugom svetskom ratu je izginuo Radnički bataljon štiteći glavninu partizanskih snaga. Nemačke jedinice su, uz podršku avijacije, prešle Kadinjaču tek posle pogibije 180 partizana s komandantom Dušanom Jerkovićem. Bio je to kraj Užičke Republike, osnovane krajem septembra 1941, prve slobodne teritorije u okupiranoj Evropi.

1943. - U Jajcu je u Drugom svetskom ratu Drugo zasedanje Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije konstituisalo AVNOJ kao vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo naroda Jugoslavije i ustanovilo Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije. Odlučeno je i da se Jugoslavija izgradi na demokratskom, federativnom principu kao zajednica ravnopravnih naroda, a kraljevskoj vladi u izbeglištvu zabranjen je povratak u zemlju.

1945. - U Jugoslaviji je ukinuta monarhija i sva prava kralja Petra II Karađorđevića. Ustavotvorna skupština usvojila je deklaraciju o proglašenju republike prema kojoj je Jugoslavija "savezna država republikanskog oblika, zajednica ravnopravnih naroda koji su slobodno izrazili svoju volju da ostanu u Jugoslaviji".

1947. - Uprkos jakom pritisku arapskih zemalja, Ujedinjene nacije su dale svoj glas za podelu Palestine i formiranje nezavisne jevrejske države. Kasnije je od jevrejskog dela formirana država Izrael (1948), a arapski deo je ušao u sastav arapske države Hašemitski Jordan (1950). Stvaranje Izraela bilo je praćeno krvavim sukobima između Jevreja i Arapa, masovnim proterivanjem arapskog življa i sukobima između Izraela i arapskih zemalja koji traju i danas.

1963. - Bitlsi su izdali singl "I Want to Hold Your Hand".

1964. - Rimokatolička crkva je u SAD-u zamenila upotrebu latinskog jezika engleskim.

1993. - Na inicijativu Evropske unije, u Ženevi su ponovo otpočeli mirovni pregovori o krizi na prostorima bivše SFR Jugoslavije. Četvorodnevnoj konferenciji, uz 12 šefova diplomatije zemalja EU, prisustvovali su predsednici Srbije, Crne Gore i Hrvatske, kao i predstavnici zaraćenih strana u bivšoj Bosni i Hercegovini. Na plenarnoj sednici predsednik Srbije Slobodan Milošević osudio je EU zbog sankcija protiv Savezne Republike Jugoslavije.