Danas je Sveti Nikola

Srpska pravoslavna crkva i vernici obeležavaju danas praznik Sveti Nikola koji je u istoriji hrišćanstva zabeležen kao jedan od najvatrenijih zagovornika hrišćanske crkve i veliki protivnik jeretičkih učenja u prvim vekovima hrišćanske propovedi.


Svetog Nikolu podjednako poštuju i zapadni i istočni hrišćani, a u Srbiji je jedna od najčešćih slava i zaštitnik pravoslavnih porodica.

Smatra se da svi pravoslavni Srbi proslavljaju svetog Nikolu - polovina kao krsnu slavu dok su druga polovina gosti pravoslavnih domaćina.

SPC obeležava dan smrti svetog Nikole, čudotvorca Mirlikijiskog koji je rođen u gradu Patari, u oblasti Mire Likijske, u vreme cara Valerijana (190-260).

Umro je 6. decembra 345. godine (19. decembra po zvaničnom gregorijanjskom kalendaru), pa tog dana svi hrišćani daju pomen svetitelju.

Sveti Nikola, čije je ime u grčkom značenju - pobeditelj naroda (niki - pobeda i laos - narod) smatra se u hrišćanskom svetu kao simbol pobednika dobra nad zlom, koji je kao propovednik pravoslavnog hrišćanstva u prvim vekovima imao najveći broj pristalica.

Taj slavni svetitelj duhovni život započeo je u manastiru Novi Sion, kod svog strica, svetog Nikolaja episkopa patarskog, a posle smrti roditelja krenuo je da širi veru, pravdu i milosrđe.

Ubrzo je postao arhiepiskop mirlikijski pa je u vreme progona hrišćana, pod carevima Dioklecijanom i Maksimijanom, dospeo u tamnicu, ali je i tamo nastavljao svoje propovedi.

Sveti Nikola je istorijska ličnost, a istorija hrišćanske crkve pamti ga kao učesnika Prvog vaseljenskog sabora kojeg je 325. godine sazvao car Konstantin (280-337) želeći da uvede red u hrišćanskoj crkvi koju je ozvaničio Milanskim ediktom 313. godine.

Na tom prvom saboru na kome su se rešavala pitanja hrisćanske dogme i smbola vere učestvovali su najugledniji predstvanici hrišcanski crkava među kojima i arhiepiskop Nikolaj kao poglavar Likijske mitropolije.

Sveti oci su na tom saboru ustanovili Svetu trojicu kao simbole hrišćanske vere, a svetitelj Nikolaj se proslavio osobitom žustrinom u utvrđivanju pravoslavne dogme.

U zapisima prvog sabora stoji da se arhiepiskop Nikolaj žestoko sukobio, čak je udario šamar jeretiku Ariji koji je zagovarao potpuno drugačiji pristup verovanju u Tri ličnosti, negirajući božansku prirodu Isusa Hrista.

Sabor u Nikeji je usvojivši verovanje i učenje o Božanskoj prirodi Hristovoj koji je - postao čovek da bi postao Spasitelj čovečanstva, prognao i anatemisao Ariju i njegove malobrojne sledbenike.

Ocu Nikolaju oduzet je ariepiskopski omofor zbog nedopustivo drskog ponašanja, ali mu je ubrzo vraćen sa svim dostojanstvima hrišćanske crkve u čijem je službovanju i propovedi proveo ostatak života.

Hrišćanske crkve slave takođe i prenos moštiju svetog Nikole koje su 22. maja 1096. godine prenesene iz Patare Mirlikijske u Bari, gde i danas počivaju, i smatraju se mestom na kome se sreću i na kome će se pomiriti istočni i zapadni hrišćani i njihove podeljene crkve.

Mnogopoštovan u srpskom pravoslavlju sveti Nikola je bio zaštitnik srpskih kraljeva pa su najstarije crkve njemu posvetili.

U manastiru Studenica crkvu Svetog Nikole (13. vek) podigao je Stefan Nemanja, a kralj Uroš I Nemanjić i kraljica Jelena Anžujska sagradili su pored svoje zadužbine u manastiru Gradac crkvicu Svetog Nikole koja je i danas gotovo netaknuta.

Među mnogobrojnim svedočanstvima zabeleženo je i da je kralj Stefan Dečanski kome je, prema predanju, sveti Nikola vratio vid, zlatom okitio crkvu svetog Nikole u Bariju.

U srpskim manastirima Sveti Nikola se slika u odeždi arhiepiskopa a među najlepše predstave spadaju i scene sa Prvog vaseljenskog Sabora su u manastiru Dečani (14. vek).

Običaj je da se uoči Svetog Nikole, u vreme prazničnog bdenija, sve lađe zaustave i bace sidra.

U srpskom pravoslavlju slava Svetog Nikole pada u vreme Božičnog posta pa je običaj da se na slavsku trpezu iznose posna jela.

(Tanjug)