POZNATI FIZIČARI I NJIHOVA OTKRIĆA

FIZIKA (grčki phusis, fysis: priroda) je nauka koja se bavi proučavanjem prirode. Ona proučava osobine prirodnih pojava, uzroke njihovog nastanka, kao i zakonitosti po kojima se te pojave dešavaju. Mnogi fizičari su proučavali ponašanje i međusobne veze materije u prostoru i vremenu i pri tome došli do velikih otkrića koja su promenila svet.

Arhimed (Archimedes, 287 – 212 p.n.e) je bio grčki fizičar, matematičar i mehaničar iz Sirakuze na Siciliji. Školovao se u Aleksandriji, tadašnjem kulturnom centru sveta i bio je jedan od najpametnijih aleksandrijskih učenika. Svojim otkrićima otvorio je nove oblasti u nauci. Prvi je izračunao približnu vrednost broja π (π = 3,1408 do 3,1429) i pronašao metode za izračunavanje obima kruga i za izračunavanje površine i zapremine lopte i valjka. Otkrio je zakon o plivanju tela, zakon poluge i prvi dokazao zakone ravnoteže. Bio je dobar mehaničar i izumeo je veliki broj alata, sprava i mašina koje su pomogle njegovim sunarodnicima da se odbrane od napada Rimljana. Nakon dve godine uspešne odbrane Rimljani su osvojili grad Sirakuzu i ubili Ahimeda. Prema njegovoj želji, sunarodnici su mu na grobu podignuli spomenik, na kome su se nalazila dva geometrijska tela, valjak i lopta u njemu. "Eureka!" je njegova izreka.

Galileo Galilej (Galileo Galilei, 1564 - 1642) je bio italijanski fizičar, matematičar, astronom i filozof prirode. Njegova su istraživanja postavila temelje modernoj mehanici i fizici. Osnivač je balistike, nauke o kretanju projektila i začetnik meteorologije, nauke o zemljinoj atmosferi i promenama u njoj. Dokazo je da se zrno metka ispaljenog iz oružja kreće po putanja u obliku parabole, izumeo je prvi termometar, proporcionalni kompas, hidrostatičku vagu koja određuje gustinu tela i razvio teoriju o upotrebi klatna u časovniku. 1609. godine konstruisao je prvi astronomski teleskop i njime je video planine na Mesecu, Mlečni put kao ogromni skup zvezda, Jupiterove satelite, Venerine mene i Sunčeve pege. Kruženje satelita oko Jupitera je pomoglo Galileju da shvati da se ne obrće sve oko Zemlje i da ona nije centar svemira. Zbog te tvrdnje crkva ga je proglasila krivim i osudila na doživotni zatvor. “Ipak se okreće” je rečenica koju je izgovorio kad su ga osudli, iako se pre toga javno odrekao svog učenja.

Isak Njutn (sir Isaac Newton, 1643 - 1727) bio je engleski fizičar, matematičar, astronom, alhemičar i filozof prirode. Prvi je dokazao da se kretanja tela na Zemlji i kretanja nebeskih tela vrše pod istim fizičkim zakonima i da je za to odgovorna ista sila koju je nazvao univerzalna gravitacija. Svoju teoriju gravitavije objašnjavao je pomoću jabuke i njenog vertikalnog pada sa drveta na zemlju. Prvi je opisao vezu između kretanja tela i sila koje deluju na telo kroz tri zakona kretanja koja se zovu Njutnovi zakoni kretanja i predstavljaju temelj klasične mehanike. Napravio prvi praktični refleksioni (ogledalski) teleskop i otkrio da se pomoć trostrane prizme bela svetlost može razložiti u spektar različitih boja, a da uz pomoć sočiva i pomoću druge prizme, ovaj spektar može ponovo da se složi ili sastavi u zrak bele svetlosti.

Luiđi Galvani (Luigi Galvani, 1737 - 1798) je bio italijanski fizičar i anatom, koji je otkrio je da mišići i nervne ćelije stvaraju elektricitet. Ispitivao je delovanje elektriciteta na žablje mišiće i 1780. godine otkrio da se žablja noga grči kada se istovremeno dodirne žicama od različitih metala, koje su na drugom kraju spojene. Na osnovu Galvanijevih istraživanja Aleksandro Volta je kasnije otkrio i napravio prvu bateriju. Galvani je smatrao da elektricitet dolazi iz mišića, dok je Volta smatrao da dolazi iz metala, što je i dokazao izradom prve baterije.

Majkl Faradej (Michael Faraday, 1791 - 1867), je bio engleski fizičar i hemičar. Otkrio je dva osnovna zakona elektrolize i vezu između magnetskog polja i svetlosti. Njegovo najznačajnije otkriće je poznati Faradejev zakon elektromagnetne indukcije koji predstavlja osnovu elektrotehnike. Dokazao je da prostor ograničen nekim provodljivim materijalom ili mrežom napravljenom od takvog materijala ima osobinu da blokira spoljašnje statičko električno polje. Taj prostor se zove Faradejev kavez ili Faradejev štit. Njegovim imenom nayvana je merna jedinica za električni kapacitet, Farad (F).

Hajnrih Rudolf Herc (Heinrich Rudolph Hertz, 1857 - 1894) je bio njemački fizičar po kome je merna jedinica za frekvenciju, Herc (Hz) dobila ime. On je bio prvi koji je dokazao postojanje elektromagnetskog zračenja i elektromagnetnih talasa. Tokom svojih eksperimenata otkrio je da je brzina elektromagnertnih talasa jednaka brzini svetlosti, da elektro-signali mogu putovati kroz vazduh. Prvi je napravio uređaj koji je proizvodio radio talase, a na osnovu njegovog otkrića izrađen je i prvi radio.

Albert Ajnštajn (Albert Einstein, 1879 - 1955) je bio nemački teorijski fizičar, jedan od najvećih umova i najznačajnijih ličnosti u istoriji sveta. Formulisao je Specijalnu i Opštu teoriju relativnosti, doprineo je napretku kvantne teorije i statističke mehanike i objasnio fotoelektrični efekat. 1921. godine dobio je Nobelovu nagrada za fiziku mu U narodu, ime „Ajnštajn“ je sinonim za čoveka visoke inteligencije ili za genija.