POZNATI MATEMATIČARI

MATEMATIKA (grčki manthánō: učim) je nauka koja se bavi proučavanjem struktura koje sama stvara ili koje potiču iz drugih nauka (najčešće fizike), opisivanjem tih struktura i proučavanjem prostora. Nastala iz potrebe ljudi da obavljaju proračune u trgovini, vrše merenja zemljišta i predviđaju razne astronomske događaje. Aritmetika i geometrija su bile glavne grane matematike sve do kraja 16. veka, kada se počela razvijati nova grana matematike - algebra.

Tales (625 - 548 p.n.e) je bio grčki naučnik, matematičar i državnik iz Mileta u maloj Aziji. On je prvi Helen koji je izlagao i dokazao teoreme, pa se zbog toga smatra ocem helenske matematike. Iako je po struci bio inženjer u starom veku su ga smatrali prvim prirodni filozofom i ubrajali su ga među Sedam mudraca. Smatra se da se on prvi bavio proučavanjem astrologije i da je prorekao pomračenje Sunca koje se desilo 585. godine p.n.e. Takođe, prvi je otkrio Sunčevu putanju od obratnice do obratnice i prvi je zadnji dan u mesecu nazvao trideseticom. U geometriji Talesu se prepisuju sledeće teoreme: prečnik polovi krug, ugao upisan u polukrug je prav, uglovi na osnovici jednakokrakog trougla su jednaki, naspramni uglovi koje formiraju dve prave su jednaki, trougao je određen jednom stranicom i uglovima naleglim na nju. Najpoznatija je Talesova teorema koja je po njemu i dobila ime, a koja tvrdi da ako su A, B i C tačke na krugu gde je AC prečnik kruga, tada je ugao ABC prav ugao.

Pitagora (582 - 496 p.n.e) je bio prvi "pravi" matematičar. Rođen je u Grčkoj, na ostrvu Samos, nedaleko od Mileta, ali je svoju školu osnovao u Krotonu, gradu u Južnoj Italiji, gde su mnogi Grci izbegli pred naletima Persijanaca. Pitagorejska škola nije predstavljala samo mesto izučavanja filozofije i matematike, nego i zajednicu koja je posebnim pravilima uređivala čitav život njenih članova. Pitagorejce su zanimale osnove matematike, pojam broja, trougla i ostalih matematičkih likova. Pitagora je verovao da se sve relacije i odnosi mogu svesti na operacije s brojevima, da se sve oko nas i celi svemir može objasniti brojevima. Smatra se da je Pitagora otkrio i dokazao jednu od osnovnih i najznačajnijih matematičkih teorema, koja je po njemu nazvana Pitagorina teorema. U matematici, Pitagorina teorema izražava vezu koja postoji između tri stranice pravouglog trougla. ”Kvadrat nad hipotenuzom jednak je zbiru kvadrata nad katetama” pri čemu je hipotenuza stranica naspram pravog ugla trougla, a katete su preostale dve stranice pravouglog trougla.

Euklid (330 - 275. p.n.e) je bio poznati grčki matematičar iz Atine. Živeo je i radio u Aleksandriji gde je stvorio matematičku školu. Poznat je po svojim delima Elementi, Data, Optika i algoritmu za izračunavanje najvećeg zajedničkog delioca (NZD) koji je po njemu nazvan Euklidov algoritam. Najznačajnije Euklidovo delo su Elementi, koji su vekovima smatrani najsavršenijim matematičkim delom. U ovoj knjizi su sadržana sva saznanja i otkrića do kojih su došli Euklid i njegovi prethodnici i savremenici u geometriji, teoriji brojeva i algebri. Mnoge generacije matematičara i drugih naučnika su učili iz ove knjige kako se logički zaključuje i novo povezuje s ranije utvrđenim činjenicama. Posebnu pažnju naučnika privlačili su aksiomi i postulati, kao i 464 teoreme, dokazane na besprekoran način.

Eratosten iz Sirene (276 - 194 p.n.e) je bio grčki matematičar, pesnik, atletičar, geograf i astronom i smatra se osnivačem matematičke geografije. Glavno delo mu je Geografija u tri knjige. U ovom delu Eratosten je izložio istoriju geografije i izneo svoju teoriju o obliku Zemlje. Tvrdio je da je Zemlja u obliku lopte i bio je prvi poznati naučnik koji je izračunao njen obim. Takođe je smislio je sistem zemaljskih koordinata sa geografskim širinama i dužinama i izradio prvu topografsku mapu sveta zasnovanu na meridijanima geografske dužine i paralelama geografske širine.

Rene Dekart (René Descartes, 1597-1651) je bio francuski matematičar i fizičar. U matematici je poznat po Dekartovom koordinatnom sistemu i po tome što je dao temelje analitičkoj geometriji. Za njega je čovjek bio misaono biće, a njegova najpoznatija rečenica je: "Mislim, dakle postojim (jesam)" (Cogito ergo sum).

Blez Paskal (Blaise Pascal, 1623-1662) je bio francuski matematičar, fizičar i filozof. Od malena je pokazivao interesovanje za nauku, pa je već sa 19 godina konstruisao prvu matematičku mašinu, mehanički sabirač koji je nazvao Paskalina, s ciljem da svom ocu pomogne u poslovanju. U matematici Paskal je poznat po Paskalovom trouglu, koji predstavlja beskonačan niz prirodnih brojeva poređanih u obliku piramidalne šeme, a u fizici po Paskalovom zakonu. i jedinici za pritisak koja je po njemu nazvana Paskal (1 Pa = 1 N / m2).

Johan Karl Fridrih Gaus (Johann Carl Friedrich Gauß, 1777-1855) je bio je nemački matematičar i naučnik koji je ostavio trag na mnogim poljima matematike i nauke. Smatra se jednim od najuticajnijih matematičara u istoriji, a poznat je kao "princ matematičara" i "najveći matematičar od davnina". 1801 godine napisao je knjigu Artimetička istraživanja i ona je bila kamen temeljac za zasnivanje Teorije brojeva kao posebne matematičke discipline.